85
(Septb1'. 1866) dat een kandidaat, ex-student van eene der klinische scho
len, die op het natuurkundig examen werd afgewezen, een paar weken
later, na examen voor de kommissie der kweekschool te Utrecht te heb
ben afgelegd, tot officier van gezondheid voor Indië werd benoemd.
Is de betrekking van officier van gezondheid der Indische landmacht
zooveel minder belang- en omvangrijk dan bij de land- of zeemacht, of
verdient het Indische leger eene mindere mate van belangstelling dan de
overige door Nederland onderhouden en bezoldigde troepen?
Noch het een, noch liet andere is waar; de officieren van gezondheid
der derde klasse dienen iii Nederland steeds ondergeschikt; die van de
tweede klasse bijna altijd, en slechts aan die van de eerste klasse of van
hoogere rangen wordt een zelfstandige werkkring toevertrouwd; daar bestaat
dus gelegenheid voor de jongere officieren van gezondheid, om datgene,
wat zij in eenig studievak, of in ervaring te kort komen, bij reeds ge
vormde en practische artsen aan te leeren; in welk garnizoen zij zich ook
bevinden, overal zijn militaire of burger-collega's, met wie zij in moeielijke
gevallen kunnen consulteeren; in Indië daarentegen zijn op alle kleinere,
en op meerdere groote posten, officieren van gezondheid der tweede en
derde klasse zelfstandig geplaatst, soms honderd en meer mijlen van col
lega's verwijderd, en dus in de physieke onmogelijkheid om hun' raad in
te winnen.
Gedurende den oorlog van Bandjermasiu van 18591865 waren het
steeds officieren van gezondheid der tweede en derde klasse, die de pa
trouilles volgden; en slechts eenmaal, voor zoover mij bekend is, rukte
een officier van gezondheid der eerste klasse mede uit, eu toch kostte die
oorlog ruim 1300 man aan dooden en gekwetsten.
Van het jaar 1861 tot 1865 stond ik als jong officier van gezondheid aan
het hoofd van het veld-hospitaal te Amoenthay (Zuider- en Ooster-Afdee-
ling van Borneo), een centraal punt van militaire operatiën; ik had gedu
rende dien tijd twee malen, en dan noch slechts gedurende twee of drie
maanden, een1 officier van gezondheid der derde klasse onder mijne beve
len, die uitsluitend bestemd was voor patrouille-diensten, en van wieu ik
dus uit den aard der zaak, weinig dienst kon hebben; en toch werden in
het jaar 1861 aldaar 2124 zieken eu gekwetsten door mij behandeld, ter
wijl in datzelfde jaar [blijkens eene opgave van den inspecteur van den
geneeskundigen dienst in Nederland, opgenomen in het Nederlandsche
tijdschrift voor geneeskunde] in de garnizoens-infirmerie te Zutpheu, slechts
tusschen .300 en 400 lijders verpleegd werden, waarvoor drie officieren
bestemd waren, nl. één der eerste, een der tweede en een der derde klasse,
zoodat ik alleen ruim vijfmaal meer lijders in denzelfden tiid behandelde,
