96
De aardlagen immers zijn, naarmate hunner dichtheid meer of
minder, met lucht vermengd, die in directe gemeenschap staat met
de dampkringslucht, ontstaande door verschil in temperatuur tusschen
beide luchtsoorten.
Oorspronkelijk is de lucht onder den bodem even zuiver en ge
zond als die daarboven. Indien echter uit secreetputten, mestvaalten,
stallen en dergelijke voortdurend schadelijke stoffen in den bodem
worden aangevoerddan wordt zij spoedig bedorven.
Om de bodemlucht rein en onschadelijk te houden, moeten onze
secreetputten en mestvaaten waterdicht, de vloeren der stallen uit vasten
steen en onze afvoergoten zoo zorgvuldig mogelijk gemaakt worden.
Verder moeten wij trachten onze woningen van den aardbodem af
te scheidenopdat de gemeenschap tusschen de lucht boven en die
in den grond zooveel mogelijk wordt belemmerd.
Het bovenstaande werd geschreven door dr. Gottisheim te Basel,
met het oog op Europesche toestanden. Wanneer wij dergelijke
wenken zien geven voor Europa, hoeveel te meer moeten wij ze in
Indië behartigen, daar het toch algemeen erkend wordt, dat fouten
tegen de gezondheidsleer gevaarlijker zijn in tropische, dan in ge
matigde luchtstreken, en nooit straffeloos worden begaan.
De inrichtiug van bijna alle privaten hier is hoogst gebrekkig;
èn de dampkringslucht èn de hodem worden verpest; eene spoedige
verbetering is zeer noodzakelijk.
Ook in andere zaken, den soldaat betreffende, moet veel worden
veranderd, om ze te laten voldoen aan de regelen der gezondheidsleer-
We hebben tot dusverre gezondigd uit onwetendheid, voor de
toekomst kan dit ons niet meer tot verschooning strekken.
De gezondheidsleer is kosmopoliet.
Behalve dat voor ieder de beoefening er van wenschelijk is uit
zucht tot zelfbehoud, zoo is zij plicht voor de enkele personen, aan
wie uit den aard hunner betrekking de zorg voor velen is toever
trouwd en wel in de eerste plaats voor den officier.
Wij hopen dan ook, dat bij de opleiding onzer officieren, zoowel
te Breda als te Meester-Cornelis, deze gewichtige wetenschap, die ons
eiken dag te pas komtniet langer wordt verwaarloosd.
Mogen spoedig de garnizoens-bibliotheken met eenige goede wer
ken over de gezondheidsleer worden verrijktL.