9
ia groote mate op te wekken. Zij zijn gegrond op sterke wrijving
en op isoleeren, d. i. op het in aanraking brengen met slecht ge-
leidbare lichamen, die de opgewekte El. niet kunnen afvoeren.
De wrijvings-El. is de oudste uitvinding; bij de meest eenvoudige
wrijving ziet men reeds eenige harer hierboven genoemde eigenschap
pen bewaarheid. Wrijft men een pijp lak of harst met een kattenvel,
dan trekt deze, aan het gewreven gedeelte, snippertjes papier aan.
Houdt men de hand het menschelijk lichaam is zeer geleidend
aan die pijp, dan vallen de snippertjes er weldra af; houdt men ze
met een glazen handvat vast, dan behoudt de pijp gedurende ge-
ruimen tijd de El. en houdt de papiersnippers vast.
Men ziet hier aantrekking als gevolg van wrijvings-El., geleidbare
en mingeleidbare lichamen.
A an meer belang voor ons onderwerp is de dynamische of galva
nische El. Deze heeft zijn naam gekregen van Galvani, die het
eerst een andere El. dan de wrijvings-El. aantoonde. De EL, die
wij tegenwoordig onder galvanische El. verstaanberust op schei
kundige werking, die de uitvinder volstrekt niet beoogde.
Deze toonde alleen het bestaan van dierlijke El., d. i. van El.
in het lichaam der dieren aan.
Bracht hij door een metalen draad, uit koper en zink bestaande,
de zenuwen der rug met de spieren der dij van een kikvorschin
aanraking, dan ontwaarde hij eene trekking der pooten, zooals
wordt voortgebracht door de El. der wrijvings-El.-machines.
In die theorie vond hij een bestrijder in "Volta, die de verschijn
selen toeschreef niet aan de spierenaanraking, maar aan de metalen,
die deze verbonden. Deze kwam tot de contact- of aanrakingstheo
rie, en stelde de wet, dat twee ongelijksoortige lichamen, met el
kander in aanraking gebracht, altijd electrisch worden, en wel het
eene het andere el.
Galvani verdedigde zijne stelling door aan te toonen, dat, zonder
aanraking van eenige metalen, de el. samentrekking toch plaats
vond, door op een glazen schijf de dij van een kikvorsch, voor
zien van de lendenzenuw te plaatsenen daarnaast een tweede dij
op dezelfde wijze toebereid. Door die zoodanig in aanraking te
brengen, dat er zich op het aanrakingspunt niets dan zenuwachtige
zelfstandigheden bevonden, toonde hij volkomen /'den eigen stroom
van den kikvorsch" aan.
Volta werkte ook zijne theorie uit, en stelde de volgende wetten;
1°. dat twee ongelijksoortige lichamen, met elkaar in verband
