14
De nadering van dezen dag kon hijin de vivresmagazijnen en de hos
pitalen met wiskundige nauwkeurigheid berekenenterwijl hij tevens uit
den geest, welke zijne troepen bezielde, eene andere, even gewichtige ge
volgtrekking maken kon. Men mag dus wel aannemen, dat hij, na rijp
overleg, wilde capituleeren op een tijd, dat hij de troepen nog onder
discipline had. Iiij capituleerde als maarschalk van Frankrijk en als kei
zerlijk bevelhebber.
Hij kon en mocht het niet zoo ver laten komen, dat de proclamatiën
der republikeinen in de gelederen van zijn leger ingang hadden gevonden
of eene bijkomende hongersnood of epidemie de troepen alle discipline
had doen vergeten
Had men in het laatste geval niet dadelijk verraad geroepen, op hem
de schuld schuivende van beiden?
Enverder redeneerendevragen wij nog//tegen wien hij verraad heeft
//gepleegd?" Tegen den gevangeu genomen keizer, van wien hij gezegd
moet hebben: //Wat gaat mij die hansworst aan," of tegenover de parij-
sche republiekdieop den keper beschouwdonwettig isen in een
even onhoudbaren toestand verkeert als hij in Metz?
Het is een treurig verschijnsel, dat de Fransclien in hun oordeel steeds
zoo spoedig in uitersten vervallen, en dan zoo vaak ongelijk hebben.
De fransche schrijver Jules Janin vertelde in het jaar 1867, dat on
middellijk buiten de poorten van Weenen de barbaarschheid begon. Een
jaar later, toen de Hongaren zich tegen Oostenrijk verzetten, waren deze
Hongaren reeds het edelste en meest intelligente volk. Maar noch het
een, noch het andere is waar. Even onwaar is het, dat de keizer en
Bazaine, in den bedoelden zin, verraders zijn; even onwaar, dat de kom-
mandant van het regiment Zouaven een verrader was omdat zijne sol
daten, bij den uitval uit Parijs op den 19ien September, wegliepen.
Frankrijk heeft zich-zelf verradenen de verraders heeten: verwaandheid
en ijdelheid.
Als typen van dit verraad vertoonen zich Gramont en Leboeuf, in
hunne verwaandheid tegenover Pruisens krachtde heer Thiersin zijne
verwaandheid, dat de groote mogendheden helpen moesten, ofschoon hij
het wasdie steeds den oorlog tegen Duitschland gepredikt hadJ ules
Favre, die ijdel en verwaand genoeg was om te veronderstellen, dat het
zegevierende Pruisen, vóór het half ingenomen Parijs, om vrede zal
vragen.
Wanneer de eerste bommen in de straten van Parijs vallenzullen we
zien, wat uit Jules Favre en zijne consorten zal worden. Plet woord
déchéance wordt even gemakkelijk uitgesproken als het vive Vempereur of
vive la republiqueen nergens ter wereld heeft men, zoo dikwijls en zoo
geheel ongemotiveerd, weer iets nieuws hooren plebiscileeren als in Parijs.
