De minder verlichte volksklasse, die zoo gaarne de gebreken der andere standen overneemt en zoo gaarne, zonder verder onderzoek, naar de taal der vrijheid luistertvoegt zich lijdelijk naar het ge geven voorbeeld en schaart zich gemakkelijk aan de zijde der oppositie. Aan het denkbeeld van persoonlijke vrijheid en rechten wordt allicht eene ongeëvenredigde uitbreiding gegevenwordt ook het be wustzijn van eigenwaarde te hoog opgevoerd waardoor zij in eigenwaan ontaardt, die als van zelve geringschatting der waarde en verdiensten van anderen in zich sluit dan vermindert gaandeweg het gevoel van ondergeschiktheid en houdt eindelijk geheel op te bestaanmen komt voor zijne ware of vermeende rechten met alle macht op, doch bekommert zich minder om zijne verplichtingen, er ontstaat eene neiging om de keten der maatschappelijke orde te ver breken en wij zien de spreuk: //geeft den keizer wat des keizers is'" en met haar den eerbied voor het gezag verloren gaan. Frankrijk, door velen het brandpunt der beschaving geacht, heeft ons nu gedurende eene eeuw het voorbeeld van dergelijken toestand gegeven. Wij willen de gebreken en tekortkomsten der zich opvolgende regeeringen gedurende dat tijdvak niet verbloemendoch wij zagen er het volk steeds gretig het oor leenen aan opruiers en aanstokers tot verzet, tot ondermijning van het wettig bewind. Noch republiek, noch koningschap of keizerlijke waardigheid ble ken tegen dien aandrang gestand al waren zij niet lang te voren door den wil des volks plechtig uitgeroepen. Vroeger waren het Danton, Marat, Robespierre en anderen, die, op welke wijze dan ook, aan het bewind kwamen; thans is het ge noeg, dat een Jules Favre, een Gambetta, een Rochefort zich aan het hoofd der beweging stellenom het staatsbestuur omver te wer pen en zich-zelven met het hoogste gezag te bekleeden. Het is waar, dat de omstandigheden lang niet dezelfde zijn en dat bijv. de guillotine thans niet werkt; doch zoo dit voor meerdere beschaving pleit, de tegenwoordige toestand bewijst niets voor de zedelijkheid; de volksleiders laten nu hunne tegenstanders eenvoudig op groote schaal fusilleeren, een middel, om zich van zijne antago nisten te ontdoen, dat meermalen in Frankrijk is waargenomen. Doch niet alleen bij de Franschen is de u vorenomschreven zucht tot verzet waar te nemenmen ziet er in alle beschaafde landen de kiemen van, hier meer daar minder ontwikkeld, al zijn de oor zaken dikwerf verschillend en de gevolgen niet overal even bloedig. 340

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Militair Tijdschrift | 1871 | | pagina 347