354
W. het hoofd en de overige deelgenooten van het komplot tot de
sertie iu tijd van vrede bedreigt, en het hoogstens opleggen van
eeue disciplinaire straf, bestaat, dunkt ons, een. al te groot verschil.
Bij de meeste der vorenbedoelde gelegenheden heeft bepaalde
weigering van gehoorzaamheid dat is verzet plaatsgevonden.
In Nederland is sedert 1849 eene wet van kracht, die, bij sa
menscholingen van volk, wier uiteendrijving noodig wordt, den
komrnandeerenden officier, geroepen om den gewapenden arm te ver-
leenenmachtigt, op de menigte te doen vuren, nadat hij haar drie
malen heeft gesommeerd
//Gehoorzaamheid aan de wet, naar huis of geweld zal worden
gebruikt".
Dergelijke wet ontbreekt hier.
Daar is zij ingevoerd ter beteugeling van volksoploopenvan
burgersdie wellicht door armoede en broodsgebrek tot samenscho
lingen werden gebrachthier is niet eens eene wet, die machtigt, om
de militairen, die door brooddronkenheid en zucht tot verzet in
complot tegen hunne officiereu opstaan en hunne bevelen met voe
ten treden, dadelijk en exemplair tot gehoorzaamheid te dwingen.
In Pruisen bestaat eene wetsbepaling die, ingeval van feitelijk
verzet onder de wapenenden officier het recht geeft den schuldige
neder te stootenals hem op het oogenblik geen ander middel, om
zijn gezag te handhaven, overschiet.
In art. 17 der daar vigeerende krijgsartikelen, te vinden op bladz.
828 van het //Preussisches Peld-Taschenbuch für Offiziere aller Waf-
fen" lezen wij
//Auch ist bei thatlicher Widersetzung Einzelner oder
//Mehrerer, sowie in Kriegszeiten bei Versammlung der Truppen,
//bei Allarmirungenbeim Anriicken in das Gefecht, im Gefechte,
//beim Riickzuge uud endlich bei Verwehrung der Plünderung uud
//anderer schwerer Verbrechen, jeder Offizier berechtigt, denjenigen, der
//Seinen Befehlen beharrlich sich widersetzt, auf der Stelle nieder-
//zustosseu, wenn ihm kein anderes Mittel zur Erlangung des durch-
//aus nöthigen Gehorsams zu Gebote steht."
Wij spraken straks van vergedreven humaniteit in de toepassing
der wetten.
Hiervan nog een voorbeeld.
Bij het indisch leger is er herhaaldelijk op gewezen, dat men den
soldaat bij zijne plaatsing en terugplaatsing in de 2e klasse van
