50
Iu de door Mr. P. Mijer geleverde geschiedenis vinden we dus
een getrouw en nauwkeurig beeld van hetgeen in de merkwaardige
jaren 18081811 in deze koloniën is voorgevallen.
Wij meenen dat het zijn nut kan hebben, in het militair tijd
schrift deze jaren in het geheugen terug te roepenen volgen daar
toe in dit opstel in hoofdzaak dat van den heer Mijer; terwijl we
bovendien, vooral omtrent de handelingen en bewegingen van het
Engelsche leger, uit het straks genoemde werk van den Hertog van
Saxen-Weimar, nog eenige bijzonderheden (ontleend aan de Memoir
of the Conquest of Java in 1811 by Major William Thorn) over
genomen, en eindelijk een welwillend tot onze beschikking gesteld
journaal van den Pranschen brigadier Jauffret geraadpleegd hebben.
Ook hebben we, tot verduidelijking van het verhaal, een schets
kaartje van het hoofdtooneel van den oorlog Batavia en de positie
bij Meester-Cornelis bijgevoegd, dat naar de plans, behoorende
bij het werk van den Hertog van Saxen-Weimar, is samengesteld.
De menigvuldige oorlogenwelke de O. I. Compagnie in het
laatste gedeelte der 18e eeuw te voeren had; de nadeelen, welke
hare handel door de herhaalde verwikkelingen van het moederland
met Engeland ondervondhet slecht beheer harer ontrouwe ambte
naren vermeerderde uitgaverzoo voor de administratie als voor
de bescherming harer toenemende, doch weinig rendeerende, bezit
tingen opstanden der inboorlingen, door knevelarij veroorzaakt
uitgebreide smokkelhandel, het natuurlijk gevolg van het monopolie
stelsel dat buitendien den geheelen binnenlandschen handel bedierf,
en de toenemende weelde en het zedebederf der in Indië gevestigde
Europeanen, gaven op het einde der vorige eeuw aanleiding tot den
val van de O. I. Compagnie.
Door deze omstandigheden toch waren de schulden van dit han
delslichaam zoo hoog gestegen, dat, toen in 1798 het laatste octrooi
verstreken was, en de staat reeds twee jaren te voren te vergeefs
beproefd had de Compagnie door hare tusschenkomst te redden, men
aan dien toestand een einde moest maken. Dientengevolge werd de
Compagnie in het jaar 1800 ontbonden, en nam de staat al hare
schuldenrechten en bezittingen over.
Deze gebeurtenis viel samen met de vestiging der bataafsche
republiek, weldra gevolgd door die van het koningrijk Holland onder
Lodewijk Bonaparte, waardoor Nederland, hoewel het in naam nog
bleef bestaan, echter onder de middellijke heerschappij van Frankrijk