Vijf, tien, twintig, ja honderd jaren kunnen er verloopen zonder
dat het leger schijnbaar noodig is.' De jaren zijn dan echter niet
rusteloos voorbijgegaan, omdat het leger onnoodig was, maar wel
omdat er een krachtig en goed georganiseerd leger bestonddat een
elk, die belust was op den buit, van den aanval deed afzien.
De bovenbeschreven expeditie heeft op nieuw het zegel op deze
waarheid gedrukt.
Vóórdat het bekend was, dat de regeering besloten had kracht
dadig op te treden, heerschte er zoowel te Ceram als op de nabu
rige eilanden een geest van ontevredenheid en verzetdie langzamer
hand een zeer dreigend karakter begon aan te nemen.
Nauwelijks zag men echter dat het ernst was en dat het zwaardvoor
dat de opstand goed was georganiseerd, uit de scheede zou worden getrok
ken, of een iegelijk haaste zich om het hoofd in den schoot te leggen.
Een spoedig en krachtdadig optreden is en blijft dus het e'enige
middel, om met een leger van 24000 soldatenwaaronder gemiddeld
slechts 9000 Europeanen, een wingewest van 30 millioen zielen te
regeeren. Dat middel zouwat de buitenbezittingen betreftzeker
het beste bereikt worden, wanneer men op Java de noodige trans
portschepen had, die gereed waren om zich op het eerste sein in
beweging te stellenzoo iets behoort evenwel tot de hersenschimmen
want al voorzag ook de Koninklijke Nederlandsche marine bereidwillig
in de taak dier transportschepen, dan nog zou het, gedachtig aan
de Pasoemah-expeditie, veel moeite kosten, om, zonder eene der afdee-
lingen te veel van troepen te ontblooten, twee bataillons, die aan
valide Europeesche soldaten compleet zijn, bijeen te krijgen.,
Wij eindigen daarom met den wensch, dat het tijdstip nabij
moge zijn, waarin men tot de overtuiging komt, dat het bezit der
kolonie in de handen van het leger berust en dat, als een gevolg
der zoo verbazend veel meerdere ontwikkeling van den inlander, ook
het leger steeds meer en meer uitgebreid moet worden. Men be
denke, dat de tijden, waarin volgens Valentijn //een korporaal bene-
1 vens vier dappere mannen" voldoende waren om de rust in een
geheel landschap te herstellen, lang, zeer lang voorbij zijn.
Het rustig bezit van een zoo uitgestrekt wingewest als Neder-
landsch-Indië gaat dus tegenwoordig, als een natuurlijk gevolg der
meerdere ontwikkeling en beschaving van de bevolking, hand aan
hand met een goed georganiseerd en talrijk leger, dat in het bezit
is van al die hulpmiddelen, welke noodig zijn om zich vlug te ver
plaatsen, dat is te vertienvondigen.
642
