75
Haalt roen den dunnen klos plotseling weer uit den dikste, dan
ontstaat er weer een kort oogenblik een stroom, in dezelfde richting
als die der batterij.
Steekt noen in den aan den galvanometer verbonden groeten klos
eene sterk gemagnetiseerde staaf, dan ziet men plotseling een stroom
ontstaan, tegengesteld aan die van Ampère, en die als een sole-
noïde om de staaf loopt. Haalt men de staaf weg, dan ontstaat er
een zelfde stroom.
Plaatst men in dien klos een staaf week ijzer, en nadert men die
met een magneet, dan wijkt weer de naald bij het oogenblik van
Dadering af, komt daarna op het nulpunt, en wijkt in tegengestelde
richting af, als de magneet verwijderd wordt.
Op deze korte geïnduceerde stroomenop die merkwaardige over
eenkomst, op den ouderlingen invloed van magneetkracht en elec-
triciteit, berusten de hoogst eenvoudige werktuigen om El. voort te
brengen, die bij de militaire telegrafie met zulk goed gevolg konden
aangewend worden.
Tot verklaring van deze werktuigen stelle men zich een sterke
magneet voor van staal, in de gedaante van een hoefijzer vervaardigd.
De beide beenen zijn in klossen gestoken, waarom met zijde omwon
den koperdraad gewonden is, dat in twee knopjes eindigt, welke men
met een geleiddraad verbinden kan. Vóór de uiteinden der beenen
van den magneet bevindt zich een stuk weekijzerom een schar
nier door middel van een handvat beweegbaarzoodat het tegen
die uiteinden kan gedrukt en van deze kan afgerukt worden.
Op het oogenblik van aanraking wordt het week ijzer magnetisch,
en daardoor de magneet, door toevoeging dier magneetkracht, ster
ker; en er ontstaat, evenals wij hier boven zagen, dat met sterker
worden van stroomen of door den plotselingen invloed van een stroom
het geval was, in den draad der klossen, een korte en krachtige
inductiestroomen, op het oogenblik dat men het stuk weekijzer
van den magneet afrukt, een stroom van tegengestelde richting.
De stroomen zijn van zulk een kracht, dat zij zich op honderde
mijlen afstand doen gevoelen.
Voorwaar eene hoogst eenvoudige wijze om el. stroomen voort te
brengen, en van groot nut voor de militaire telegrafie, daar men nu
niet die gevaarlijke vochten behoeft mede te voerenhet werktuig
zoo handig en gemakkelijk te vervoeren isen geen buitengewoon
onderhoud vereischt.