126
Tot beoordeeling dezer kwestie moet men nagaan, hoe de toestand
zal zijn als men, zooals de natuurlijke traagheid van ieder persoon
en ieder lichaam zou doen wenschen, het beginsel van verplaatsing
in oorlogstijd aanneemt.
Om dien toestand goed te kennen, moet men zich voorstellen,
wat bij die verplaatsing in oorlogstijd zou moeten gebeuren.
De Gouverneur-Generaal met den Eaad van Indië en de algemeene
secretarie, alle departementen van algemeen bestuur daaronder
natuurlijk in de eerste plaats het departement van oorlog met
al hun personeel en archievenmoeten dan verhuizen naar de binnen
landen juist in een tijddat de grootste werkzaamheid van al die
collegiën en autoriteiten vereischt wordt. De verhuizing geeft daar
entegen een geruimen tijd van werkeloosheid.
En waarheen moeten al die bureaux verhuizen Naar eene plaats,
waar geen gebouwen voor hen beschikbaar zijn. Immers, indien men
die gebouwen reeds nu, in vredestijd, oprichtte, zou het motief der
hooge kosten in "t geheel niet geldig meer zijn.
De verhuizingin een tijd van overhaasting en spanninggeeft
aanleiding tot werkeloosheid der regeering, dus tot regeeringloosheid,
tot anarchie. Die verhouding lean op den oppervlakkigen beschouwer
geen anderen indruk maken dan dien van vlucht. //Men make er
zich volstrekt geene illusie van", zegt Tento terecht, //dat men de
bevolking zou kunnen wijsmaken, dat het wegloopen van den Gou
verneur (beter gezegd van de geheele regeering) geen vlucht zou zijn,
maar eene diepzinnige politiek-strategische bewegingWat
moeten de Javanen van ons denken, wanneer de eerste pogingen van
den vijand de vlucht van het hoofd des bestuurs en gedeeltelijke
anarchie ten gevolge hebben?"
Waar blijft dan, vragen wij, het prestige onder de inboorlingen,
waarvan wij boven spraken, en dat in oorlogstijd dubbel noodig is?
Als men nu reeds van verzwakking van dat prestige spreekt, als
men in tijd van vrede, uit geheel vrijen wil, den zetel der regeering
overbrengthoe moet dat prestige dan niet verzwakt wordenwan
neer de overbrenging gedwongen en een der allereerste gevolgen van
den oorlog isEnwij voegen er bijdatzoo men nu de ver
plaatsing van het bestuur in vredestijd aan overgroote bezwaren
onderhevig acht, die bezwaren in ieder geval in oorlogstijd onover
komelijk zullen worden.
Wij beschouwen dan ook die verplaatsing, in tijd van oorlog,
als een herschenschimheeft zij dan al niet zóó overhaast plaats
