128
Hiervan moet worden afgetrokken de waarde der bestaande gebou
wen te Batavia, waartegen de kosten van transport niet opwegen.
Onze raming is, natuurlijk, oppervlakkig, onvolledig en onjuist;
doch zij kan toch wel voor beoordeeling der zaak dienenomdat wel
niemand zal beweren dat men voor de aangegeven sommen al is
wellicht eene enkele te laag gesteldwat wij niet gelooven niet de
genoemde gebouwen kan oprichten en meubileeren.
Stelt men nu, met het oog op mogelijke misrekening, de kosten
der verplaatsing op drie millioen guldens, doch brengt men daarbij
dan nog "in rekening, dat het Paleis van den Gouverneur-Generaal
en het gebouw der algemeene secretarie te Weltevreden grootendeels
oud zijn en vernieuwing vorderendat de departementen van onderwijs,
eeredienst en nijverheid en van justitie nog geen eigen gebouw bezit
ten en zich nu tegen hoogen huurprijs gebrekkig moeten behelpen;
dat bij de overige departementen een algemeen gebrek aan ruimte
bestaatdan mag men genoemd bedrag voorzeker veillig met één
millioen verminderendat anders binnen weinige jaren toch noodig
zou zijn.
De kosten der verplaatsing bedragen dus in werkelijkheid niet
meer dan twee millioen guldens. Kan, mag dit een motief zijnom
een in het belang der verdediging, in het belang van het behoud
dit kolonie zóó dringend noodige maatregel onuitgevoerd te laten?
Het antwoord kan o. i. niet twijfelachtig zijn. Na den aanleg van
spoorwegen is de verplaatsing van den bestuurszetel onvermijdelijk
noodig voor het behoud van Java. Wil Nederland nu de verdedi
ging van Java, dan stappe het, evenals het tot nu toe heeft gedaan
voor het onderhoud van het leger, den bouw van versterkingen enz.
enz.uitgaven diewanneer wij nooit een aanval van buiten hadden
te wachten, voor groote vermindering' vatbaar zouden zijn over de
betrekkelijk niet hooge kosten heen. Wat zegt het, gedurende tien
jaren lang, jaarlijks twee tonnen gouds voor een zóó nuttig doel te'beste
mmen? Wat zegt dat op eene begrooting van meer dan honderd
millioen guldens; wat zegt dat voor een staat als Nederlanddie voor
een brug over den Moerdijk tien millioen guldens besteden kan
Al waren de kosten dubbel zoo groot, dan zouden de uitgaven, zóó
in het algemeen belang des lands gedaan, nog niet te hoog zijn.
Wij wijzen er met nadruk op, dat de toestand, zooals zij thans
isonhoudbaar is voor eene rationele defensie. Het oorlogstooneel
moet zijnmidden-Javadaar moet de beslissende slag geslagen
worden; elk deskundige is dat eens. Maar het object des vijands
