244
In den Oosterschen oorlog van 18531855 bewaarden de Turk-
sche Donau-vestingeninzonderheid Silistria, en Kars, in Azië, hun
nen ouden naam, terwijl zich om Sebastopol de beslissing van den
oorlog te zarnen drong. De versterkte plaatsen op andere punten
van Europeesch Rusland (met name aan de Oostzee-kust) behoeven
slechts in herinnering te worden gebracht."
Maken de vestingen den oorlog slechts langer van duur en
duurder zonder eenig nut
«Als twee staten tegen elkander oorlog voeren, zoo geldt het be
langen, die elke partij met verstandig overleg of in de hitte van
den hartstocht zoo hoog schat, dat zij de van een' oorlog onafschei
delijke offers daarvoor brengt, en wel in de hoop op een' gelukkigen
afioop van de vijandelijkheden. Beide partijen hopen op de over
winning die de van hare zijde gebrachte offers beloontals zij be
haald wordtwant het gevaldat een staat zonder eenig uitzicht
op goeden uitslag (of hij dezen langs militairen of wel langs diplo-
matischen weg verwacht, is hetzelfde) slechts een' oorlog honoris
causa onderneemt, kan gevoeglijk buiten beschouwing blijven. Beide
partijen wagen alzoo het onzekere krijgsgeluk met meer of minder
gegronde uitzichten op gunstigen uitslag, en deze uitzichten nemen
voor iederen oorlogvoerende toe met de mate van geestkrachtdie
hij bij de oorlogvoering aan den dag legt, met het vaste besluit
van zijne zijde het uiterste voor dien uitslag op het spel te zetten.
De onvoonvaardelijke zekerheid van eene gelukkige uitkomst is bij
den oorlog ternauwernood ooit voorhanden, nog minder dan bij zoo
vele andere menschelijke ondernemingen, en dat dit zoo is, geeft
aan het besluit tot oorlogvoeren die onmetelijk ver reikende strekking
en aan den oorlog zei ven dat element van het onberekenbare, welke
uit zeker standpunt wel tegen den oorlog in het algemeen of tegen
een bijzonderen oorlog (zoo als de poging tot afscheiding van de
zuidelijke staten in Noord-Amerika) pleitenmaar nooit tegen een
afzonderlijk oorlogsmiddelzoo als b. v. de vestingen. Als de eene
partij met zekerheid vooruit wist, dat zij ten slotte toch het onder
spit delft, zoo zoude men meestal den oorlog in het geheel niet
beginnen of ten minste hem zooveel mooglijk bij tijds en zooveel
mooglijk zonder schade trachten te eindigen.
De niet bij de zaak betrokkene of de op verren afstand staande
politicus of koopman mag zich op dit profetenstandpunt plaatsen.
