251
zijne brug vernield vindt (Aspern1809), behoeft hier slechts aan
gestipt te worden. Wegens deze waarde, die verzekerde rivier
overgangen voor de strategisch verdedigende krijgsverrichtingen en
dus ook voor de basis van de aanvallende hebben, zal dan ook bij
vele groote steden, b. v. aan den Rijn, ondanks het misbaar van
de couranten, gelijk de //Kölnische Zeitung", nimmer van eene sloo
ping der vestingwerken sprake kunnen zijn, namelijk, zoo lang
Pruisen die stroomlinie als eene eventuëele operatiebasis voor zijne
oorlogen in eene bepaalde richting vasthoudt.
Een onzer tegenstanders beweert hoogst naïef, //dat het werkelijk
een wonder zou zijn, als de oude, naar de behoeften van den handel
uitgekozene nederzettingen juist op het punt lagen, waar de ves
tingen, die aan de inzichten van den tegenwoordigen tijd beant
woorden zouden moeten worden aangelegd." Deze uitdrukking
herinnert echter onwillekeurig aan het wonder van Lessing, «dat
slechts de rijken in de wereld het meeste geld bezitten." Groote
steden vormen zich juist in den regel slechts op punten, waar ver
scheidene groote wegen te zameu loopenen zij trekken op hare
beurt de nieuwe wegen, b. v. de spoorwegen, tot zich. De oorlog
wordt echter, gelijk de handel, voornamelijk langs de groote ivegen
gevoerd, en dus ligt het tamelijk voor de hand, dat hunne middel
punten meestal tweederlei waarde hebben. Ook staat het ge
schiedkundig vast, dat vele heden ten dage bestaande, bloeiende
steden uit oude Romeinsche militaire koloniën zijn voortgesproten
die louter volgens strategische inzichten waren aangelegd geworden,
en dat juist de beginselen van de strategie sedert de dagen van
AlexanderHannibal en Cesar tot op den huldigen dag in het wezen
van de zaak dezelfde zijn geblevenal is ook de wijze van hunne
toepassing dikwijls veranderd. Tevens mogen uit plaatselijke oor
zaken hier en daar eens groote steden ontstaan, die geene buiten
gewone strategische waarde bezittenof groote vestingendie de
groothandel niet opzoekt, bij de laatsten bestaat steeds gevaar, dat
zij misschien een voortreffelijk depot en wijkplaats (zoo behouden de
zuiver militaire vestingen Silberberg en Graudenz altijd slechts eene
ondergeschikte beteekenis)maar geen centraalpunt van strategische
beduidenis en voor den oorlog van geen belang blijven. Menige
proeve van aanleg van zuivere soldatenvestingeu in reeds beschaafde
landen bewijst dit. De groote steden daarentegen zullen steeds
door den oorlog worden aangedaan, zij mogen versterkt zijn of niet,
