252
in strategisch opzicht van gewicht of onverschillig zijn, daar de
vijand, er alle voordeel uit tracht te trekken.
Bezwaren tegen het vervangen van stadvestingen door soldaten-
vestingen.
Zoovolgens het bovenstaandebij de versterking van eene
o-roote stad het vasthouden van het punt in liet belang van ons
legek te velde op den voorgrond staatvolgt hieruit vanzelf,
dat er voor het vervangen van de stadvesting door eene versterkte
legerplaats weinig kansen overblijven. Wierd deze nabij de stad,
boven- of benedenwaarts, dwars over de rivier aangelegd om voor
de opene stad de rol van eene sterke citadel te spelenen haar op
deze wijze althans zijdelings (misschien ook nog door eenige ver
vooruitgeschovene gedetacheerde forten) te beheerschenzoo zouden
wij ons, door den alsdan onvermijdelijken aanleg van afzonderlijke,
op zich-zelven overtollige bruggen, spoorwegen, kazernes en derge
lijke, geldelijke offers opleggen, waarmede de reeds bestaande vesting
op veel doeltreffender wijze zou kunnen versterkt wordenen wij
zouden den omvang van het verdedigingsrayonmet het oog op de
stad, ontzettend uitbreiden. De stad-zelve echter zou van de Cha-
rybdis eener eventuëele belegering of beschieting in de Scylla van
eene gewelddadige inneming vervallenèn het lijden van de opene
steden èn dat van de versterkte doorstaan en misschien juist door den
vijand ouder eenig voorwendsel als middel worden aangegrepen om
door bedreiging met hare vernieling tot ontruiming van de versterkte
legerplaats te dwingen. Legt men het kamp verder, of bij een
anderen rivier-overgang of eenige mijien voor- of achterwaarts het
land in, zoo geeft men het militaire denkbeeld op, dat aan de
vroegere keuze van het eerste punt ten grondslag had gelegen, en
zoo dat punt het goede wasligt de nieuwe wapenplaats op de nieuwe
plek, in een strategisch opzicht, in elk geval slechter.
Maar vooral schijnt het door een onzer tegenstanders geopperde
denkbeeld zich doelmatig en goedkoop op enkele te versterken plaatsen
op te stellendaar op zich-zelven staande groote soldaten-vestingen
aan te leggen en voor elke van deze eene gelieele rij plaatsen van
waarde op te gevenals algemeene regel zeer bedenkelijk; bij het
aanwezen van een sterk hulpleger bewijzen vestingen onvergelijkelijk
meer diensten als zij doelmatig gegroepeerd dan wanneer zij afge
zonderd liggen. De éiéne, voor de grootst mogelijke goedkoopheid
