265
Amerika, bijna zonder staand leger, heeft een oorlog gevoerd
waarin zooveel nieuws, zooveel intelligentie is ten toon gespreid,
dat uit dien oorlog voor den militair technisch meer te leeren valt
dan uit al de schitterende veldtochten van Napoleon I.
De burger, die, een tijd lang soldaatna afloop van den oorlog naar
bureau of winkel terugkeerde, heeft daar in vele opzichten niet behoeven
onder te doen voor mannen van het vak, jaren lang daarin doorkneed.
Ja men zou, met het voorbeeld van Amerika voor oogenbijna
geraken tot de beweringdat het voordeelig issoms niet-militaire
personen onder de bevelvoerders in den oorlog te doen optreden't
is als of er nieuw levennieuw bloed ingebracht wordt. Hebben
we niet den tirailleuroorloog aan die burgers te danken Zonder
hen zou men misschien moeilijk van het methodische zijn afgeweken,
door het al te eenzijdige van de militaire opvoeding. De Amerikaan-
sche burgeroorlog toch heeft meer nieuws opgeleverd, meer ver
nuftig uitgedachte vernielingswerktuigen doen kennen, dan langdu
rige oorlogen in Europa.
Bij dien strijd was het de besturende hand van het genie, die
de overwinningen deed behalendaar wijdde de geheele industrie
zich aan de nationale zaakdaar trachtte iedereen tot het doel
de onderwerping der tegenpartij mede te werken. Zijn er ooit ge
durende een oorlog, van niet meer dan vier jaren duur, zoovele
kolossale werken gebouwd als in den Amerikaanschen burgeroorlog
Van de thans bestaande 296,000 Ned. mijlen spoorbaan werd een
aanzienlijk gedeelte iu dien oorlog ten behoeve de militaire operation
gelegd, met al de dikwijls reusachtige kunstwerken die daarbij
vereischt werden. Het groote belang der spoorwegen voor den oorlog
kwam vooral daar uit; de verdediging en vernieling van de spoor
banen trad op den voorgrondde pantserschepende torpedo'sde
monsterkanonsde verbeterde bouw van kustbatterijen dagteekenen
allen uit dien tijd.
Met het oog op Amerika zou men dus haast wel zeggen, dat die
speciaal-militaire theoriën maar ballast zijn en veilig gemist kunnen
worden. De onlangs gevoerde Fransch-Duitsche oorlog is daartegen
echter weer een sprekend tegenbewijs, evenals de oorlog van 1866.
In beide was het Pruisische leger het rijkst aan oorlogstheorie
zijne tegenstanders bezaten de meeste oorlogspractijkvooral Frank
rijk, met zijne //oefenschool" in de Krim, Italië, Mexico, en
voornamelijk in Algerië; een oefenschool, waarvan bevoegde beoor
deelaren later spraken als van nla plaie de Taiméé"
12