461
het hoofd te bieden, en hij doet het verwoede gevecht van Borny
ten voordeele der Eranschen afloopen. (14 Aug.) Hen volgenden
morgen verwacht men, dat hij met deze overwinning zijn voordeel
doen zal door de beweging van het leger te bespoedigen. Integen
deelnauwlijks heeftN de keizer zich verwijderd, of de maarschalk
trekt de reeds gegeven bevelen tot vertrek in, en verre van er aan
te denken Verdun ten spoedigste te bereikenschijnt hij over niets
anders meer bezorgd te zijn dan verzekering van zijne gemeenschap
met Metz.
Gelijk men verwachten moest, komt de vijand, wien men, zonder
er toe gedwongen te zijn, twee dagen gegeven heeft om zich tot
den strijd toe te rusten, weder in grooten getale opzetten en valt
de Eranschen aan. Het was de dag van Bezonville of Gravelotte
(16 Aug.) Men weet, hoe hardnekkig en bloedig de strijd was;
eindelijk blijven wij meester van het slagveld, dat is meester van
den overtocht der rivier en in staat Frankrijk te redden. De geest
drift der troepen is verheven geweesteenige uren rust en zij zullen
liet korps van Erederik Karei verpletteren, (f). Maar, o verbazing,
de opperbevelhebber heeft anders beschikt. Hij kondigt openlijk
het voornemen aan onder de muren van Metz terug te trekken,
onder voorwendsel daar munitie te gaan halen. Zijne eenige zoig
gedurende den slag was geweest, den vijand te beletten hem den
terugtogt op Metz af te snijden. De vijand wachtte zich wel dit
te doen. Den volgenden morgen, bij het krieken van den dag,
was dan ook, naar de bekentenis van prins Erederik Karei zeiven,
de verwondering in de Pruisische legerplaats groot, toen men ont
waarde, dat het zegevierende leger, van 't welk men een aanval
vreesde, zijne stellingen had verlaten en naar Metz week.
Welke beweegreden kon Bazaine hebben om aldus af te zien van
een ontwerp waarvan de uitvoering het bloed van meei dan 20,000
man gekost had (3608 te Borny, 16954 te Bezonville)? Daarin
ligt het eerste en welligt het meest ondoordringbare der vraagstuk
ken die het gedrag van den maarschalk ons voorlegt. De kolonel
d'Andlan meent het slechts te kunnen verklaren door te onderstellen
dat de maarschalk, gelijk de generaal Coffinieres en nog eenigen
overhelde tot een ander veldtogtsplanwaarbij Metz het middelpunt
Dat de Franschen bij Borny overwinnaars geweest zijn, wordt slechts door
henzelven geloofd. ^1;'
(f) Men verlieze niet uit het oog, dat het een Franschman is, die hier spreekt.