//Bovendien hadden de troepen slechts levensmiddelen voor dien
dag; het was dringend noodig uitdeelingen te doen. Deze hadden
den 1411 Augustus, voor het vertrek, slechts zeer onvolkomen
kunnen plaats vinden; de gebeurtenissen van den 14<le", de vertra
ging, daarop gevolgd in den afmarsch der troepen, de onvermij
delijke opeenhooping, die er uit voortvloeide bij het verlaten van
Metzalles liep samen om ze onmooglijk te maken. Eindelijk,
de konvooienverplicht op den eenigen berijdbaren weg te gaan,
die van Metz naar Gravelotte leidt, hadden den 16<1™ des morgens
niet allen hun legerkorps bereikt.
«Bij al deze redenen kwam nog het gebrek aan kruit, waarin
wij ons bevonden. Het verbruik op den 16;'c" was ontzettend ge
weest, vooral onder de twee legerkorpsen (het 2de en het 5Je), die
sinds het begin in den slag waren gewikkeld geweest, gelijk de
algemeene artillerie-reserve. Het groote park was niet bij het leger,
en de gezamenlijke voorraad, die nog overbleef, hoofdzakelijk ge
leverd door het 3llc en het 4'1c korpseerst in den loop van den
dag in den strijd betrokken, en waarvan twee divisiën in het ge-
geheel geen deel hadden genomen aan het gevechtuithoofde van
den te doorloopeu afstand, kon niet in de behoeften van allen bij
een' nieuwen veldslag voorzien.
"In elk geval, na twaalf uren strijdens, te midden der wanorde,
w aarin zich de divisiën van de verschillende legerkorpsen bevonden ten
gevolge van de wijze, waarop zij in den slag gewikkeld waren ge
weest, in aanmerking nemende de aanzienlijke uitgestrektheid onzer
linie van bataille, zou het onmooglijk geweest zijn in den nacbt
van den 16ile" op den 17-len Je overblijvende munitie gelijkelijk
ondei alle korpsen te verdeelen. Ik moest dus noodwendig nader
bij Metz komenwant alleen daar kon ik mij van alles voorzien."
W ij zullen aan de bevoegde rechters de zorg overlaten deze ver
klaringen te beoordeelen. Het was gemakkelijk ze vooruit te zien
en de openbare meening heeft er reeds uitspraak over gedaan. Dat
men een nieuw gevecht moest leveren om het openen van een uit
weg te voltooien, was eene zoo duidelijk mooglijke noodzaaklijkheid;
de geheele vraag was te weten, of het beter was,dit gevecht te
leveren op den dag na eene eerste overwinning, door van een eerste
voordeel partij te trekken, zonder den vijand gelegenheid te geven
versterking op te roepen, of te wachten. Wat het gebrek aan
voorraad betreftde maarschalk heeft zich zeiven wederlegd want
in den avond na den slag bij Rezonville was zijne eerste handeling
474
