549
Hanau den laatsten hinderpaal omverwierpen, dien de Beiersche troepen
den Branschenvoor hunnen terugkeer in het vaderlandin den
weg meenden te kunnen leggen.
Er was nog een andere hinderpaal: de achterblijvers, de stroopers.
De generaal Kadet, belast met de politie van het leger, schreef,
wel is waar belachelijk, maar toch gedreven door een waar gevoel,
den 31stei1 October, uit Höchst//Niets kan hen tegenhouden dan
de Itiju. Men moet, volgens de legerorder van den Keizer, van
iedere tien één doodschieten. Ik moet uwe Hoogheid doen op
merken dat er een groot voorbeeld noodig is voor de ongekwetsten
zonder wapenen, zoo men de orde en de tucht in het leger wil
herstellenzonder hetwelk die verwoestende en brandstichtende bloecl-
luigers in Brankrijk den geesel der afgrijselijkheden en der misdaden
zullen brengen, waaraan zij gewend zijn. De keizer, overwinnaar te
Hanau, gelijk te Lutzen, geeft alleen bevelen aan het leger; hij
spreke en zijn groot-provoost zal doen executeeren."
Eindelijk, den 4dcu Nov., kwam het leger in Mainz. Alles te
zamen genomen, telden de geregelde troepen, die op den linkeroever
in kantonnementen lagen, van den lö11™ Nov. tot den lstei1 Dec.,
niet meer dan vijf en tachtig duizend manen verminderden
nog alle dagen op schrikbarende wijs. Van de betreurenswaarde
gevolgen van den veldtocht van het jaar 1813 is nog eene herin
nering, eene benaming overgebleven die men legendarisch zou kunnen
noemen, als de legende niet overtroffen werd door de werkelijkheid
zelve. De geschiedenis, met droefheid die herinnering bewarende,
zal melding moeten maken van den //typhus van Mainz
Den 6den Nov. had Bertrand uit Hochheim geschreven//De
troepen liggen op het bivak, zonder middelen om barakken op te
slaan en zich levensmiddelen te verschaffen. De manschappen, die
reeds vermoeid en verzwakt zijn door den veldtocht, zullen spoedig
de hospitalen vullenzoo men niet de grootste zorg draagt om hen
te voeden." Tieii dagen later berichtte hij uit Mainz, dat de zieken
van het vierde korps zich verdrongen aan de poorten der hospitalen, die
niet toereikende meer waren om hen te bevatten. De soldaat begon
echter (dit teekende hij in zijn brief aan) zijn rantsoen te ontvan
gen en bij den boer beschutting te vinden tegen koude en sneeuw.
Minder optimistisch dan Bertranddie ongaarne klaagdeschreef
Belliard den 15Jeu van dezelfde maand uit dezelfde vesting: De
maatregel, de troepen te huisvesten bij de inwoners, is zeer schadelijk
voor de belangen van den keizer. De verschrikte boeren verlaten
