670
met een lapje, waarop een weinig (gemakkelijk in een doos ofllesch
mede te voeren) koolzure ammoniak is gestrooiddan zal hetna
in een gewoon kopieerraamof nog eenvoudigertusschen twee
glasruitjes, verbonden door een 6 a 8 tal houten knijpersgedurende
weinig tijds aan het zonlicht te zijn blootgesteld geweest, eene
getrouwe afbeelding der verlangde kaart vertoouenwel is waar in
het zwart op een bruin fond, doch ook dit kan, des gewenscht
vermeden worden, n. 1. door van de kaart eerst, op voormelde wijze'
een negatief te maken en dit dan als het ware tot cliché te bezigen.
Dit is echter volstrekt niet noodig, daar de kopijen met witte
lijnen op een donker fond wel een eigenaardig aanzien hebben, maar
toch volkomen aan het doel beantwoorden.
De practische toepassing en hei^groote nut dezer méthode liggen
voor de hand.
Men heeft toch den kommaudant eener expeditionnaire koloune
slechts te voorzien van één stel kaarten der landstreek waarin zal
worden geageerd, zoomede van een blik koolzure-ammoniakeen ko
ker uitgewasschen papier en eenige stellen glasruiten met knijpers
als wanneer hij in zeer korten tijd, door een ieder, van zekere
benoodigde gedeelten dier kaart een vrij belangrijk aantal kopijen
kan doen vervaardigen.
En hiermede beschouw ik mijne taak als afgedaan.
Wel zijn er nog tal van reproductie-méthodes, waarbij ook de
photographie als hulpmiddel groote diensten bewijst, doch het was
mijne bedoeling slechts om die méthodes te bespreken, die bij de
reproductie der topographische kaarten van den O. I. xkrchipel worden
toegepast en van practisch nut zijn bevonden.
En, moge nu al deze of gene vermeenendat wij hier in Indië
even als ten aanzien van nog zoo veel andere zaken ook op dit
gebied, nog niet op die hoogte zijn, waarop andere legers en landen
in Europa zich kunnen beroemenvolgaarne zal dit door mij worden
erkend, doch tevens hoop ik u de overtuiging te hebben geschonken,
dat men voortdurend, en met gunstigen uitslag, naar vooruitgang
streeft.
Het welslagen van dat streven is voor het leger van het hoogste
belang.
Van Vi.euten.
Bataviaden Dten Augustus 1872.
