83
daat verkrijgbaar zijn. Dit ligt iu den aard der zaakde onver
mijdelijke onkosten, verlichting, bediening, gebouwen enz. zijn hier
zóóveel hooger dan in Europa, dat er bijna op geene plaats in Indië
eene broodwinning van een goed koffiehuis te maken is. Het is
opvallend, dat men juist in Nederland, waar men tal van koffie
huizen vindt, in den laatsten tijd zooveel werk maakt van kantines,
eene instelling, dis men geheel in het belang van den soldaat acht.
//In de kantines zijn de soldaten altijd onder een zekeren dwang',
immers bij elke gelegenheid laat zich de sergeant-planton zien en
hooren."
Ja, dit is de veel geëxploiteerde grief tegen kantines: het offi
cieel toezicht, waaraan de bezoekers onderworpen zijn. Is die grief
gegrond? Wij gelooven het niet. Het officieel toezicht bestaat
daarin, dat in de onderofficierskantine een onderofficier, in die voor
de korporaals en manschappen een korporaal als planton met de
handhaving de goede orde belast is. Bij een goed begrip van ka
meraadschap en van de noodzakelijkheid van goede orde bij alle
vereenigingenkan niemand hierin iets hinderlijks zien. Vindt men
ook niet evenzeer in elke sociëteit, burgerlijke of militaire, //com
missarissen" of eene //directie", die voor de goede orde in de socië
teit moet waken? En ook in de fatsoenlijke koffiehuizen, waar
men den soldaat wil toelatenvindt men dergelijk toezicht terug
het wordt daar door den koffiehuisliouder uitgeoefend, en deze zou,
bij ernstige wanordelijkheden, zich al spoedig tot den chef of tot
den kommandant van het garnizoen wenden.
//Hij (de soldaat) is nu eenmaal zoo, hij wil (vooral in die zaken)
zoo min mogelijk gedrongen worden, terwijl hij eerder liet genoe
gen in een Chiueesch kamp zoekt, en liever zijne stuivers bij een
gepensioneerd onderofficier of soldaat verteert, dan dat hij zijne avon
den in eene goed verlichte kantine doorbrengt." Wat de dwang be
treft ten aanzien der kantinesdit punt bespraken wij reeds bovenman-
wij wijzen nog even, ter loops, op de redeneering des schrijvers.
"De soldaat wil zoo min mogelijk gedwongen worden." Ja, dat is
wel mogelijk; maar is daarom die dwang onnoodig? Weinige jaren
geleden, toen de suppletietroepen nog te Weltevreden waren gehuis
vest en het toezicht over hendoor den bouw en de ligging van
het kampement, te wenschen overliet stierven er in de eerste dagen
na aankomst, van één detachement van 125 man, niet minder dan
een 25-tal aan de cholera, voor liet grootste gedeelte personen, die
zich aan den drank te buiten gingendoor gebrek aan toezicht in de
