190
belang hadden om er zich aan te onttrekken. De Franschman
is zoo en niet anders. Hij speelt gaarne inet de omwenteling, ge
lijk een kind met speelgoed. Zonder hen overigens lief te hebben
zal hij de coryfeeën eener partij, wier overwinning zijn ondergang
zon zijn, hemelhoog verheffen. Danton zal altijd genade vinden,
al ware het maar uit zucht naar het dramatische in het schilder
achtige. Hebben wij zelfs niet deftige, voorname geschiedschrijvers
gelijk Mignet en Thiers, zien toegeven aan die onverklaarbare aan
trekkelijkheid voor het treurigste tijdperk der Fransche geschiedenis
en handelingen, die het tegenwoordig moeilijk zou vallen te poëti-
seeren, in het minst ongunstige licht zien plaatsen.
Zeker zult gij veel Franschen aantreffendie nooit anders dan eene vrij
middelmatige bewondering voor Robespierre gekoesterden altijd een
diepen afschuw van Marat van Hébert gevoeld hebben, en van de
razenden en booswichten van hetzelfde slag. Maar zult gij er een ont
moeten ik herzeg ééndie niet gedurende langen tijd als een'' der
roemrijkste en gelukkigste dagen voor zijn volk dezen of genen dag
heeft aangemerkt, waarop het gezag der wet werd overwonnen door
brutaal geweld, door de pieken van de bewoners der buitenwijken
of door de bajonnetten van de soldaten Hoe velen zult gij vinden
onder de gematigdste aanhangers van de Republiek die den l(Hen
Augustus 1792, waarop het volk de Tuilerieën binnenstormde en
de trouwe zwitsersche verdedigers vermoordde, Diet beschouwt als
eeti hoogst heiligen datum? Welk vriend van orde zou u niet voor
een aanhanger van het schrikbevind gehouden hebben, zoo gij u vóór
den Zien December 1851 veroorloofd hadt de wetschennis te ver-
oordeelen, door den generaal Bonaparte begaan op den IS1*™ Bru-
maire? Loopt men niet nu nog gevaar in Frankrijk door alle par
tijen voor een godslasteraar te worden aangezien, zoo men schrijven
durfde, dat de dag van den 14den Juli 1789, waarop de Bastille
geslecht werd, de groote dag, die de era der Fransche vrijheid heet
te openen, eigenlijk de era van oproeren, opstanden en staatsgrepen
heeft geopend? Men kon toch waarlijk de vrijheid wel gegrondvest
hebbenal hadden de voorsteden van Parijs op dien dag niet eene
onschadelijke, weerlooze sterkte genomen, verdedigd door veertig
Zwitsers en tachtig invaliden. De Nationale Vergadering kon toch
Zie onder andere, het dezer dagen verschenen werk van Bourloton en Robert:
La Commune et ses idéés a travers Vhistoireb. v. de bladzijden over Etienne Marcel,
den volksleider in 1858. Fe.
