367
armeineut der vestingen, aanschafBng van buskruit, salpeter, zwavel
en dergelijke artilleriebehoeften voor dat arinement, en verder aan
de topographische opneming van 14 residentiëu op Java.
Wat is nu nog bruikbaar van al hetgeen voor de opgesomde 20i-
millioen guldens is daargesteld?
Vooreerst nagenoeg alle gebouwen. Het troepenlogies is niet over
al even goeddat in de citadel te Soerabaja b. v. is bepaald slecht.
Toch- is het nu gedurende 20 a 30 jaar gebruikt; het is dus niet
onnut geweest.
Ten tweede, de in 1870 en 1S71 verbeterde werken voor de acces
verdediging van Batavia, de in aanbouw zijnde kustbatterij te Tjila-
tjap, de citadel te Soerabaja, die voor de stranddefensie behouden
blijft, en ook de vesting Willem I. Deze vesting is wel in waar
de verminderd; zij kan, na de invoering .vooral van het getrokken
geschutniet meer die diensten bewijzen waarop van den Bosch in
der tijd gerekend had; zij had op gunstiger plaats kunnen gelegen
zijn. Toch heeft zij ook nu haar nut als versterkte depótplaats
van het leger.
Eindelijk moeten wij opmerken, dat het aan geen defensiestelsel
te wijten is, zoo door aardbevingen sommige gebouwen of inrichtin
gen onbruikbaar zijn geworden.
Wanneer de Indische lezer de Hollandsche kan zich misschien
niet zoo goed voorstellen, wat het bouwen hier kost zich nu de te
Willem I in en buiten de vesting gelegen kampementen, alle mili
taire gebouwen te Soerabaja, Ngawie en Tjilatjap enz. voor den geest
haalt, dan zal hij het wel met ons eens zijn, dat wij niet te veel
gesteld hebben toen wij beweerden, dat al het nog bruikbare wel de
helft van het besteede geld waard wasdat dus niet meer dan 10
a 12 millioen aan het defensiestelsel was //verknoeid." En, nu
voegen we er bijin den tijddat die millioenen //verknoeid" zijn
zijn meer dan 500 millioenen aan batige sloten uit Indië getrokken.
Is het dan wel de moeite waard zooveel over die verknoeide mil
lioenen te spreken als men gedaan heeft
Over ondergeschikte punten, waarin de geachte recensent ons
bestrijdt, willen we niet twisten, ofschoon ook daarover zooals
over de recruten- en hospitaalkwestie nog wel wat te zeggen
zou vallen. Als er b. v. drie recrutenbataillons op Java zijn, kan
men toch moeielijk beweren dat de Indische bataillons bijna nooit
recruten hebben; alleen, dat deze ongelijk over de bataillons verdeeld
