374.
voerder, om de normaal regels der taktiek aan die toestanden en
omstandigheden te toetsen, en naar zijn eigen oordeel een besluit
te nemen.
Waar van troepenoefeningen sprake is, moeten we natuurlijk over
de terreinenwaarop die oefeningen worden gehouden, ook het een
en ander spreken.
Men kan die terreinen in drie soorten verdeelenexercitie-terrei
nenmanoeuvreer-terreinen en legerkampen (liefst niet in den zin
van permanente kampenmaar van oefenings-kampen).
De exercitie-terreinen waarop exercitiën en evolutiën worden ge
houden moetendaar de troepen hierop slechts tactische bewegin
gen uitvoeren, aan drie hoofdvoorwaarden voldoen; zij behooren zoo
veel mogelijk vlak, niet week en buiten het gewoel van handel en
nijverheid, met al den aankleve daarvan, te zijn.
De gedaante van het exercitie-terrein moet, wanneer men daarvoor
geen vierkant kan nemen, liefst een lange regthoek zijn, om ten
minste in ééne richting groote evolutiën te kunnen uitvoeren.
Kan men in of buiten het garnizoen zulk een terrein niet vinden,
dan ware het wenschelijk, om het een of ander stuk grond van
een partikulier te huren of, zoo als in Pruisen geschiedt, op niet-
militair terrein te exerceeren of manoeuvreeren en de aan veldge
wassen, hout, enz., aangerichte schade te vergoeden.
De manoeuvreer-terreinen moeten aan hoogere eischeu voldoen.
De oefeningen, die daarop worden gehoudenmoeten eene nauwkeurige
en aanschouwelijke voorstelling van de ware geveclïtstoestanden geven,
en bij gevolg ten allen tijde met betrekking tot en onder benutti
ging van het terrein plaats hebben. Daar nu het terrein bij de
manoeuvres eigenlijk den hoofdrol speelt, moet men voor de manoeu
vres zulke strooken gronds uitzoeken waarop in een betrekkelijk klein
bestek alle gedaanten van het terrein worden gevondenom iedere
op zich-zelve ageerende troepenafdeeling aan haren eigenaardigen
werkkring te gewennen en daarmede gemeenzaam te maken. Goede
manoeuvreer-terreinen zijn daarom moeilijk te vinden, vooral in niet
heuvelachtige of bergachtige streken en wanneer men van afstanden,
tijd en de eischeu aan eene oordeelkundige samentrekking, verzorging,
voeding der manoeuvreerende troepen, enz., verbondenaf hankelijk is.
De eischeu, waaraan legerkampen moeten voldoen, zijn bekend. Zij
moeten aan of in de nabijheid van goede communicatielijnen gelegen
zijn, voldoende uitgestrektheid hebben voor de schietoefeningen der
verschillende wapens, eene voldoende hoeveelheid hout en water in
O O O
