444
De op verschillende wijzen door natuur en bebouwing verdeelde
en door rivieren, heggen, kleine aarden wallen en slooten doorsne
den en met boschjes bedekte bodem van de Nederlanden en noor
delijk Frankrijk het hoofdtooneel des oorlogsdie als 't ware
voor de nieuwe taktiek gevormd was en de toepassing van zelfs de
beste vormen en het eigenaardige der vroegere taktiek dikwijls on
mogelijk maakte, droegvooral door den revolutionairen geest van
het Fransche leger er toe bij de taktiek der tirailleurs algemeen te
doen invoeren. Bij de opstandelingen der Vendée die door hunne
kennis van het terrein, dat meer dan eenig ander terrein gelegenheid
geeft tot hinderlageu en zelfstandige ondernemingen werd die tak
tiek vooral in toepassing gebracht. Van achter elke heg met geweer
schoten begroet, werden de republikeinen daarna aangevallen. Mis
lukte de aanval, dan verstrooiden de Vendéeërs zich in hunne wonintjen
en op hunne akkers, om zich spoedig daarna in den rug of op de
flanken des vijands weder te verzamelen; het karakter van den
guerilla-krijg bij uitnemendheid.
Maar die groote zelfstandigheid der republikeinsche soldalendie
dc levenskracht der Fransche legers verhoogde, gaf ook aanleiding
tot eene groote versnippering der strijdkrachten.
Bonaparte begreep dan ook, dat een der oorzaken der gebrekkige
leiding van een veldslag en der onmogelijkheid, dien goed dooréén
persoon te doen plaats hebbengelegen was in het overdreven ge
bruik van het tirailleur-gevecht, en dat dit tot eene verstrooiing der
strijdkrachten in 't algemeen aanleiding gaf.
Sedert 1809 maakte de tirailleur-dienst bijna overal de hoofdzaak
uit bij de exercitiën.
De nieuwe geest, die het volk bezielde, verhoogde de waarde dier
oefening. De mindere klassenwaaruit de legers voltallig gehouden
werden, hadden bijna overal eene grootere persoonlijke vrijheid ver
kregen dan vóór de groote omwenteling. Grootere zelfstandigheid
van denkwijze, grootere beschaving en lust in eene zaakdie vroeger
een last was, waren hiervan het gevolg. Die lust werd grooter, naar
mate dc zaak meer speelruimte gaf voor de vrijheid in de bewegingen
en omdat de officieren een zelfstandigen werkkring verkregen en
met de manschappen voor eenigen tijd van het dwangbuis bevrijd
werden, dat hen bij de methodische exercitiën in gesloten orde
omknelde.
Bij al de groote voordeelen van het verspreide gevechtsluite
men evenwel niet het oog voor de gevaren, die kunnen ontstaan door
