461
plaatsen te gaan nemen, waartegen geen bezwaar kon bestaan, daar
de Bonieren genoegzaam geslagen en gedemoraliseerd waren om op wei
nig of geen weerstand te mogen rekenen. Zeer waarschijnlijk zouden
beiden ten koste van veel zweetdroppels, maar zonder een droppel bloed
te vergieten in onze handen zijn gevallen, even als zij op die wijze
later in handen der 2e expeditie vielen.
Of daardoor eene beslissing zoude verkregen zijnblijft in het
duister, doch te oordeelen naar hetgeen met de 2e expeditie later
gebeurde, mag men nu wel aannemen, dat zulks toen evenmin zoude
geschied zijn.
Het mocht mij evenwel niet gelukken de zoozeer door mij ge-
wenschte vergunning te bekomen, daar de Commissaris de verant
woordelijkheid van het niet nakomen der ter zake gegevene bepaalde
Gouvernements-bevelen niet wensehte op zich te nemen.
De versterking te Badjoa moest worden gemaakt. De verantwoor
delijkheid dier noodlottige beslissing valt niet op mijgaarne, zeer
gaarne had ik er mij en de expeditie van ontslagen gezien.
Had ik slechts eenig vooruitzicht gehad, eenige hoop kunnen
koesterenhet staatkundig doel te zullen bereiken door de onderwer
ping der koningin en hadat van Boni, wanneer ik de operatiën voortzette,
dan zoude ik niet geaarzeld hebben van het Gouvernements-besluit en
de instructie, voor zoo veel die vestiging aanbelangt, af te wijken
en de verantwoordelijkheid daarvan op mij te nemen.
Dat vooruitzicht, die hoop had ik evenwel niet; de tijd, die mij
tot krachtig handelen in die richting overbleef, was te kort, en de
geschiedenis der expeditie van 1825 voor mij een afschrikkend voor
beeld. Dat ik hierin niet misgetast heb, bewijst ten overvloede de
geschiedenis der 2S expeditie, die onder veel gunstiger omstandigheden
en met meer middelen dan ter mijner beschikking stondennog meer
dere maanden noodig had om de gewenschte staatkundige beslissing
te verkrijgen.
Men stelle zich het geval, dat ik Gouvernements-besluit eu in
structie had ter zijde gelegd en geheel voor mijne verantwoording
de operatiën had voortgezet, zonder het doel te bereiken, zooals
hoogst waarschijnlijk ja bijna zeker was, en Jat onder die omstan
digheden, dat is zonder vestiging en zonder de bereiking van het
doel, de expeditie door de invallende regenmoesson gedwongen was
geworden om het Bonische gebied te verlaten. Zonder eenigen
twijfel had men mij, en zeker niet geheel ten onrechte, dan instaat
van beschuldiging gesteld, en zoude aan het opzettelijk terzijde stel -
