468
den volgenden dag gebruik maken. Evenwel kreeg ik toen mede-
deeling, dat de komst een dag was uitgesteld, omdat hij zich min
der wel gevoelde. Den volgenden morgen kwam niet de commissaris,
maar de onverwachte tijding van zijn overlijden; ik meen aan eene
beroerte den avond te vorendie ons allen zeer trof want hij was
algemeen geacht.
Ik vrees wel, dat teleurstelling over de uitblijvende onderwerping
van Boni veel zal hebben bijgedragen om zijnen ziektetoestand te
verergeren. Ook dewijl schier de geheele regeling der expeditie
zijn werk was en die omstandigheid de teleurstelling nog grooter
maakte.
Ik voor mij betreurde dat overlijden zeer. Was de waardige man
in het leven gebleven, dan had veel, de eerste expeditie betreffende,
eenen andereu keer genomen en zoude het zeker niet gelukt zijn,
om wat daarbij was verricht en geleden als van weinig beteekeuis
voor te stellen. Zeer waarschijnlijk zoude zijware de commissaris in
leven gebleven, niet aan geringschatting, zoo niet miskenning barer
bewezen dienstenzijn blootgesteld geweest.
De schrijver, die dat overlijden op bladzijde 810 van zijn werk
mededeelt, zegt vervolgens: «Na dat overlijden trad de heer Schaap,
Gouverneur van Macasser, als commissaris op en kwam daartoe den
25 Maart te Badjoa aan."
Dat is evenwel niet juist; artikel 11 van het Gouvernements
besluit vafl 21 December 1858 No. 13, waarbij het geval van over
lijden of ontstentenis van den commissaris voorzien was, bepaalde,
dat dan eene commissie zoude optreden, bestaande uit den Gouver
neur van Macassar en den kommandant der expeditie, van welke
commissie de werkkring gelimiteerd was tot de leiding der politieke
zaken met Boni, terwijl het gezag van den commissaris de Perez
zich over geheel Celebes en onderhoorigheden had uitgestrekt.
Verder was daarbij vastgesteld, dat in staatkundige zaken de ver
effening der verschillen met Boni betreffende, aan den Gouverneur
van Macassar, op grond zijner meerdere bekendheid met dat onderwerp,
bij verschil van gevoelende beslissende stem was toegekend. De
expeditie-kommandant had dus slechts met zijnen mede-commissaris
ja en neen te zeggen. Ofschoon hem daarvoor een daggeld van
25 werd toegekendheb ik nooit het nut van eene dus samenge
stelde commissie kunnen begrijpen.
De Gouverneur Schaap was dus geen Gouvernemeuts-commissaris,
maar slechts lid der Gouvernements-commissie voor de Bonische
