555
Waren niet door koningin en hadat zulke onmenschelijke straffen
gesteld op elke gemeenschap met onsdan had men evenwel door
zijn toedoen op groote toenadering mogen rekenen. Nu hield vrees
voor den dood, vooral te Sindjaijwaar een halve broeder der Ko-
ningin, Dato Sailan, het bevel voerde, het volk daarvan terug. Aroeng
Palacka met zijnen aanhang op de zijde van het Gouvernement, moest
in verband tot de middelen van geweld, nog steeds tegen Boni aan
gewend, na wat korter of langer tijd, zonder eenigen twijfel tot de
geheele onderwerping van Boni leiden.
Dat is steeds mijne overtuiging geweest. Den toestand in dat
ongelukkige land geeft de schrijver zeer juist weder, op bladzijde
59 en 60 van zijn tweede deel. Op bladzijde 74 en volgende komt
de schrijver nog eens op de voorgenomen vestiging aan de Tjinrana
terug. Ik heb reeds aangetoond, dat die vestiging zoude zijn ge
weest eene groote strategische fout. De beslissing van den kom-
mandant der 2e expeditie, tevens Gouvernements-commissarisop de
plaats-zelve later genomen, bewijst voldoende de juistheid mijner
zienswijze; zie daarover verder bladzijde 181 en volgende, deel II
der geschiedenis.
Maar ik wil nu ook de gelegenheid benutten om te doen zien,
dat die vestiging eene nog grootere politieke fout zoude geweest zijn.
Het doel dier vestiging naar de gegevens van den Gouverneur-
Generaal Rochussen wordt op bladzijde 98 van deel I gevonden.
Behalve de daar genoemde rijken, hadden alle oeverbewoners van
het meer Ternpe, waarvan de Tjinrana de uitwatering is, belang bij
de onbelemmerde vaart op die rivier, dus ook de bevolking°van
Sidenring.
Men mag veilig aannemen, dat al die belanghebbenden zeer goed
zouden hebben ingezien, met welk doel onze vestiging daar plaats
hebben moest, en dat hun die een doorn in het oog zoude zijn ge
weest. Wij zouden ons daardoor bij elke voor heu gunstige gele
genheid met al die volken in moeielijkheden hebben zien gewikkeld,
en nieuwe oorlogen in de toekomst moesten daarvan wel het onver
mijdelijk gevolg zijn. Daarbij zouden wij dan niet alleen Boni,
maar vermoedelijk ook alle andere genoemde rijken op den hals
hebben gehad, want het betrof hier aller belang.
Onze vestiging, omringd van vijandig gezinde volken, zou een
ware twistappel geweest zijndie wij daar aan den oever der Tjin
rana zouden hebben nedergeworpen en die ons in de toekomst
duur te staan zoude gekomen zijn.
