557
Boni eer een gevolg moest zijn van tijd en geduld dan van nieuwe
krachtsinspanning.
Het zij mij daarom vergund met mijne bijdrage, die de ruimte,
daarvoor in een tijdschrift beschikbaar, reeds op de meest indiscrete
wijze heeft overschreden, den schrijver ook bij de 2e expeditie
vluchtig te vergezellen, maar alvorens ook nog eenen blik op de
eerste expeditie terug te werpen.
Aan die expeditie was opgedragen Boni te tuchtigen en in dat
rijk eene Nederlandsche vestiging daar te stellen. Men heeft zich
van dien dubbelen maatregel bij hoogerhand zeker voorgesteld, dat
eene staatkundige beslissing daarop volgen zoude. Dat ging even
wel die expeditie niet direct aanzij had den ontvangen last uit te
voeren en voor het overige was een zeer hoog geplaatst ambtenaar,
als commissaris der regeering, met de uitgebreidste volmacht voorzien.
Heeft de regeering zelve, heeft de Gouvernements-cominissaris
voornoemd of heeft de kommandant van het leger eenig ander
bevel van welken aard ook, natuurlijk binnen de grenzen van ieders
bevoegdheidgegevendat door de expeditie niet is uitgevoerd
Niets van dien aard.
Door de expeditie is het bevolene met den meesten ijver, goeden
wil en moed ten uitvoer gelegd. Nooit is daarbij gemord, nog min
der geaarzeld, ook niet toen de dood onder verschillende vormen
verschrikkelijk onder haar rondwoedde, maar de noodzakelijke offers
van bloed of leven werden steeds bereidwillig gebracht. Is het
nu de schuld der expeditie dat zij bij de uitvoering ten onderging?
Is het de schuld van den aanvoerder, dat het staatkundig doel niet
werd bereikt? Dat kan niemand in ernst bewereneven als niemand
zeggen kandat de expeditievan het militair standpunt gezien
mislukt zoude zijn.
Dan is de tiendaagsche veldtochtwaarop wij onsen te recht
nu nog verheffen, ook mislukt, want ook daarbij werd het staat
kundige doel niet bereikt.
Gaarne wordt toegegeven, dat de ontvangen bevelen op eene an
dere wijze ten uitvoer hadden kunnen worden gelegd. Ook is het
zeer mogelijkdat dit beter had kunnen geschiedenmaar of in den
haar gegeven tijd eene beslissing daarop zoude gevolgd zijn, dat is
moeielijk aanneembaar, en men heeft zelfs het recht, na afloop der
2e expeditie, dat te betwijfelen.
De eerste volvoerde de ontvangene bevelen. Was daarop de be
slissing gevolgddan was al haar doen goed geweest. Die beslissing
