611
rekening te brengen? Wat tegenover een Duinouriez of een Napoleon
eene bedenkelijke onvoorzichtigheid zoude geweest zijn, was slechts
eene te rechtvaardigen stoutmoedigheid tegenover een leger, dat reeds
geleden haden een weifelend veldheer. De heer Lecomte erkent
het zelf, als hijna niet zonder ironie te hebben uitgeroependat de
regels niet meer gemaakt zijn voor de //Pruisische staven", er bijvoegt
//Bovendien gaven hunne aanwezige veel talrijker strijdkrachten, om
niet te spreken van die in de nabijheid, de opgewondenheid over de
voorafgegane overwinningen en over het enkele feit der betreding van
Erankrijk's bodem, de grootheid van de door dit gewaagde spel te
behalen uitkomst, een edelen prikkel aan allen, die dreef tot een
zoo snel, zoo beslissend, zoo heldhaftig mooglijk handelen".
Eu verder:
//De Pruisen hadden in 1870 niet te doen met een Napoleonzij
begrepen dit wel; dit is de eenige reden, die zij kunnen aanvoeren
voor hunne omsingelende strategie".
Misschien, maar de reden is goed, want de krijgskunst is niet eene
zuivere meetkunst, toepasselijk op alle gevallen en op alle menschen;
zij behelst ook een zielkundig gedeelte, en Napoleon zelf, de groote
meester in die kunstheeft bij menige ontmoeting getoonddat hij
zijne veldtochts-plannen wist in te richten naar de zedelijke eigen
schappen van den vijand.
Op den dag na den slag is reeds een pennestrijd geopend geworden,
die nog niet afgeloopen isover den uitslag van den dag van 16
Augustus, bij de Pranschen bekend onder den naam van Eézonville,
bij de Duitschers onder dien van Mars-la-Tour. Van beide zijden
heeft men zich de overwinning toegekend, en zij is gelijktijdig door
twee triumfantelijke telegrammen aangekondigd geworden, het eene
in het 'Eransch en het andere in het Duitsch. Het Eransche loog
niet, het zeide slechts: //Wij hebben ons terrein behouden; wij slapen
in onze stellingen." Het Duitsche zeide van zijn kant: //De terug
tocht van de Eranschen is afgesneden." Het loog ook niet.
Waar was de overwinning?
Om dit te beslissen moet men eene tweede vraag stellen: //Wat
was het objectief of het doel van de twee legers Zoo de Eranschen
op niets anders aanspraak maakten dan hunne stellingen te behouden,
hebben zij gelijk met eene beslissende overwinning op hun credit-
folio te schrijven maar zoo hun doel was terug te trekken op Verdun,
is het strategische voordeel blijkbaar aan de zijde der Duitschers ge
bleven, wat ook de taktische uitslag van den dag moge zijn geweest.
