614
Maar wij zijn nog zoo ver niet. Ook maken wij er geene aan
spraak op den heer V. D. in eene meening te doen deelenwaartegen
geheel zijn boek bestemd is verzet aan te teekenen.
De zaak wordt bovendien bepleit met eene warmte, die zich aan
den lezer mededeelt en zoo men weerstand biedt aan de betooggron-
denkan men toch den pleitbezorger geen sympathie voor zijn talent
en geen eerbied voor de oprechtheid zijner overtuiging onthouden.
Sedan. In geheel de nieuwere krijgsgeschiedenis is er, met uit
zondering van den terugtocht uit Moskou, geen ontroerender verhaal
dan dat, hetwelk betrekking heeft op den korten achtdaagschen veld
tocht, in Augustus 1870 bij Reims aangevangen om den leu September
onder de muren van Sedan uit te loopen op de ramp, die bekend is.
Deze smartelijke geschiedenis moge honderd en honderd malen geschre
ven zijn geworden, altijd volgt men even ademloos en beklemd de mar-
schen en tegenmarschen van dat ongelukkige leger, dat men vergezelt
van Reims naar Rethel, van Rethel oostwaarts naar Vouziers, van
Vouziers noordwaarts naar le Chêne Populeux, vervolgens van le Chêne
Populeux terug naar Vouziers, en van daar noord-oostwaarts naar
Beaumont, naar Mouzon, naar Carignaneindelijk weder naar het
noorden en westwaarts naar Sedan, waar zijn noodlot het wachtte.
Het verhaal van die weifelingen, zoowel in het algemeene plan
als in de bijzonderheden, van die verkeerde manoeuvres, van den
zoo onvoorzichtig verspilden kostbaren tijd tegenover een vijand die
geen enkel uur verspilde en voorwaarts drong naar het noorden als
de zwellende wateren van eene verschrikkelijke overstrooming dat
alles kan niet koelbloedig worden gelezen, het doet de uitwerking
van eene nachtmerrie.
MeD zoude willen ontwaken en dien ongelukkigen toeroepen
c/Daar zijn zij, haast u 1" En voor al die weifelingen, voor al die
zoo duur geboete dwalingen is de opperbevelhebber niet verantwoor
delijk, want hij volgt, ondanks zich zeiven, een veldtochtsplan, dat
hij afkeurt; hij ontvangt uit Parijs raadgevingen, die lastgevingen
zijn, en waaraan hij geen weerstand mag bieden Het is de
staatkunde, die aan krijgskunde wil doen, en, gelijk zich laat be
grijpen het slecht doet. Ondanks het, helaas in deze troebele tijden
(l) Waarom niet? Een opperbevelhebber is geen werktuig. De generaal de Perponcher
was in 1815 ook ongehoorzaam. Later was men er hem dankbaar voor. G.
