620
sche worstelingen te zamen stelt, het voor en tegen in eene zuivere schaal
weegt en aan ieder den lof of blaam toekent, dien hij verdiend heeft.
De geschiedenis van den veldtocht van Sedan in het werk van den
zwitserschen kolonel Lecomte is een model dezer soort van letterkunde,
en wij kunnen onze lezers niet genoeg uitnoodigen zich het geestelijk
genot te verschaften, dat wij zelf hebben gesmaakt bij het lezen van
deze ontroerende bladzijdendie geheel zonder frasen zijnmaar aan
grijpend gelijk de waarheid. Na ze gelezen te hebbenzullen zij beter
dan vroeger de oorzaken en aanleidingen van dat groote militaire
drama begrijpen, een der meest ongehoorde, niet alleen van onzen tijd
maar van alle eeuwen.
Misschien zullen zij niet in alle opzichten deelen in de eenigszins
kleinachtende meening van den schrijver over de Pruisische strategie
en over de waarlijk te gewichtige rol, die, volgens hem, het toeval
of het blinde geluk (J) in geheel dezen veldtocht gespeeld heeft. Zijne
kritiek blijft niettemin waar uit het oogpunt der algemeene beginselen
van de krijgskunsten er is niet één officierhoe groot ook het aantal
zijner ridderkruisen of de zwaarte van zijne epauletten zijn mogedie
er niet over peinzen en er niet zijn voordeel mede doen kan.
Omtrent een ander werk: Campagne de 1870. BelfortRheims
Sedan. Le 7me corps de Varmee du R/tinpar le Prince Georges Bi-
hescoofficier supérieur de Varmee franqaiseattaché au 7me corps
leest men in het zwitsersche dagblad Der Bund:
//Het is een zeer zeldzaam en tevens zeer verblijdend verschijnsel,
als men onmiddellijk na groote worstelingen, die de wereld hebben
doen schudden, eene kalme, onpartijdige en volledige schildering van
de gebeurtenissen door iemand die er deel aan heeft genomen te lezen
krijgt. Dezen indruk maakt het werk van Vorst Bibesco. Het is in
zekere mate eene levensbeschrijving van het zevende Eransche leger
korps in den veldtocht van 1870.
De inleiding bevat het staatkundige en diplomatische deel van de
aanleidingen tot het groote drama. Men vindt daar vele bijzonder
heden, die niet alleen van eene grondige studie en juiste kennis van
den schrijver omtrent Eransche en Europeesche toestanden blijk dragen
maar ook den denker den sleutel tot de oplossing van zoo vele raadsels
aanbieden.
De tabellen omtrent het leger van Mac-Mahon en dat der Duitschers
0) Het is dan toch hoogst opmerkelijk, dat zooveel krijgslieden zeven maanden
lang het geluk aan hunne vaan hebben weten te verbinden. G.
