wapenen is zij mede zeer in waarde gestegen. Sedert Sebastopol komt
zij bij den vestingoorlog meer en meer de duurzame versterkings
kunst te hulp, en zij is thans reeds bijna een onmisbaar bestanddeel
der verdediging geworden. Voor de versterking van het vermoede
lijk oorlogstooneelvan de strategisch gewichtigste punten, wordt
thans de tijdelijke versterkingskunst te hulp geroepen; hierdoor
worden de .hooge kosten van permanente werken vermeden.
De waarde van beide takken der fortificatie veldverschansiug en
tijdelijke bevestiging is voor Belfort en Parijs geblekenterwijl
men ook uit den oorlog van 1866, in het bruggenhoofd van Flo-
ridsdorf-Stadlaunabij Weenen, een voorbeeld van hun gebruik
aantreft.
Wat is nu noodig voor de straks bedoelde krachtige, op tactiek
en versterkingskunst gegronde verdediging van het vóór de vesting
gelegen terrein? In de eerste plaats, dat mendoor fortificatorische
werkzaamheden, de aanvalswegen des vijands zooveel mogelijk af
sluit; in de tweede plaats, dat de verdediger de aangewezen empla
cementen voor de bombardementsbatterijen des vijands, n. 1. de bin
nen het bereid van het geschut gelegen domineerende hoogten, door
tijdelijke versterkingen of althans door goed aangelegde veldwerken
en batterijen bezet. De tusschen deze en de vesting aanwezige ter
reinen worden in verdedigbaren staat gebracht door verhakkingen,
tirailleurloopgraven enz. met de noodige verbindingslijnen, zoodat
men vóór de hoofdomwalling een tweeden, zelfs een derden kring van
verdediging aanlegt en dus inderdaad de vesting grooter maakt.
Maakt men wellicht door deze maatregelen 's vijands bombardement
niet geheel onmogelijk, zeker wordt het toch ten zeerste bemoeilijkt
immers wanneer de hoofdomwalling der vesting naar behooren ver
beterd is naar de tegenwoordige eischen der versterkingskunst. Wij
moeten hierbij opmerkendat bij getenailleerde en gebastionneerde
fronten dikwijls, op gronden waarvan de ontwikkeling ons hier te
ver zoude voeren, het geval zal voorkomen dat, met betrekkelijk
weinig belegeringsgeschut, elk front met bepaalde overmacht wordt
aangetast, terwijl aan eene verplaatsingaan een veranderd tracé der
wallen, in den regel niet te denken valt. Men zal dan op het gla
cis, nog verder van de vesting af, krachtige vooruitgeschoven bat
terijen behooren op te werpen, welke in de verdediging tegen den ge-
welddadigen aanval ongeveer dezelfde rol spelen als de contre-approches
bij de geregelde belegering. Deze batterijen dienen reeds in vre-
