163
van Soerabaja aan de landzijde i2),* ook Batavia zullen wij, als
eene belangrijke handelplaats, althans tegen een coup-de-main of het
afloopen door kapervaartuigen moeten beschermen.
Dat zich echter deze geheel buiten het centrum onzer verdediging
liggende operatiën tot een minimum moeten bepalen, ligt in denaard
van de zaak, vermits zij slechts versnippering van onze macht ver
oorzaken, en de eenheid der leiding en uitvoering zullen breken.
Dit gevoelen werd evenwel veeltijds niet beaamd. Van den Bosch,
van wien het beginsel eene geconcentreerde hoofdverdediging in mid-
den-Java uitging, was het niet toegedaan; hij wilde het noorderstrand
üiet geheel aan zijn lot overlaten, maar de aldaar gelegen drie hoofd
plaatsen Batavia, Semarang en Soerabaja, wier bezit hij voor den vijand
het meest van belang achtte, hetzij om zich meester te maken van
de hulpmiddelen welke zij oplevereu, hetzij om ze als steunpunt voor
zijne verdere operatiën te gebruiken, zoodanig versterken, dat de
aanvaller er niet meer dan ééne tegelijk zou kunuen vermeesteren
en behouden, en wij dus voortdurend in het bezit van de beide an
deren zouden blijven. Hij ontwierp daarom te Batavia eene uitge
breide versterking, welke nagenoeg de geheele nieuwe stad insluiten
moest (linie Van den Bosch) en grootendeels door eene inundatie zou
worden gedekt,' terwijl eene citadel den vijand beletten zou, zich van
de omgeving meester te maken. Te Semarang zou weder eene cita
del het bezetten van de stad door den vijand moeten tegengaan, ter
wijl Soerabaja eene groote vesting worden moest, welke in verband
moest worden gebracht met de verdediging der oorlogshaven.
Gelijk wij reeds gezien hebben, werd de citadel te Semarang in het
stelsel Van der Wijck overgenomen en liet Von Gageru dit fort?
hoewel hij er de onwaarde van bewees, bestaan; het is thans echter, o-
i. zeer terecht, als versterking opgeheven.
25. De vesting Soerabaja werd eveneens in het stelsel Van der
Wijck opgenomen en, gelijk reeds is uiteengezet, in verband gebracht
met de verdediging tegen eene door dezen niet onmogelijk geachte
landing des vijands op de oostkust. Ook Von Gagern behield deze
versterkiug, doch kende haar, in verband met het door hem aange
nomen beginsel, dat vestingen niet in staat zijn een leger tegen te
houden, en niet belegerd behoeven te worden alvorens men voort kan
gaan, niet die rol toe welke zij in het stelsel Van der Wijck bij de
verdediging van Java zou te vervullen hebben. Hij achtte ze echter
voor eene goede verdediging vatbaar.
