164
Eene landing is oost-Java kon' zijns inziens alleen eene verovering
van Soerabaja ten doel hebben, zoowel om zich daardoor meester te
maken van de oorlogshaven, als van de daarbij gelegen inrichtingen
ten behoeve van zeemacht.
Zij kon geschieden te Probolinggo of te Pasoeroean, en, wanneer
straat Madura niet versterkt wordt, ook te Grissee of zelfs oostelijker
op eene zandige strook strand nabij Soerabaja. De afstand van Pa
soeroean tot Soerabaja bedraagt 41 palen of drie marschdagen, maar
de vijand zal minstens eenige weken noodig hebben, alvorens hij tot
eene belegering zal kunnen overgaan.
In dien tijd zal ons leger uit midden-Java in den oosthoek kun
nen zijn om Soerabaja te ontzetten, zoodat deze operatie waarschijn
lijk door den vijand wel niet ondernomen zal worden; en dit te min
der, omdat Soerabaja sterk genoeg is om langdurig verdedigd te kun
nen worden. Daarom is z. i. wel aan te nemen dat, wanneer Soerabaja
behoorlijk versterkt is, de vijand zijne krachten niet eene verovering
dier plaats zal verspillen, maar liefst dadelijk eene beslissing tegen
onze hoofdmacht in midden-Java zal gaan zoeken.
Daargelaten, dat het wel steeds in 's vijands belang zal zijn eene
dadelijke beslissing tegen onze hoofdmacht te zoeken, onverschillig
of Soerabaja versterkt is of niet, zijn van oordeel, dat deze vesting
niet zoo sterk was als Yon Gagern, en zijn voorganger onderstelden.
Kan 's vijands belang medebrengen, zich van Soerabaja meester
te makendan moet hij daarin wel spoedig slagenwant door de
stad te bombardeeren, zal de ellende onder de blanke en andere be
volking door het tropische klimaat spoedig zoo groot worden, dat
men wel tot eene overgave genoodzaakt zal zijn.
Op ontzet der vesting valt ook niet te rekenenwant afgeschei
den van de moeielijkheidom een leger van voldoende sterkte met
al den nasleep van dien in den vereischten tijd van midden- naar
oost-Java over te brengen, behoeft de vijand slechts een observatie
korps in eene voordeelige positie achter de kali Brantas op te stellen,
om ons tegen te houdenen wanneer wij dan die stelling niet spoe
dig kunnen forceeren, zal de vesting gevallen zijn voor wij haar ter
hulpe kunnen komen.
Buitendien blijft zulk eene onderneming steeds hoogst gevaarlijk,
omdat wij daardoor onze centraalstelling moeten ontblooten. Wan
neer nu de vijand slechts eene demonstratie tegen oost-Java doet,
en wij, daardoor misleid, onze strijdkrachten verplaatsen, dan zou hij
de zijne door middel van stoomschepen met snelheid op het ont-
