171
ontworpen versterkte hoofdplaats bij Brambanan nutteloos achtte, er
kende, dat het een voordeel zon zijn, indien de bestuurszetel in mid
den-Java geplaatst ware, stonden echter z. i. groote bezwaren eene
permanente verplaatsing derwaarts in de weg.
Behalve de politieke bedenkingenwelke hij evenals Van den
Bosch tegen eene verplaatsing naar de Vorstenlanden had, was hij
van oordeel, dat het gouvernement daar moest gevestigd zijn, waar
zich de grootste belangen vereenigden; en dit was in midden-Java,
waar het verwijderd zou zijn van het grootste gedeelte der Euro-
peesche bevolking, niet het geval, wilde hij de financiëele belangen
der te Batavia wonende Europeanen niet uit het oog verliezen, terwijl,
last not leastde kosten, aan eene verplaatsing verbonden, z. i. een
overwegend bezwaar uitmaakten.
Hij stelde daarom als mezzo termine voor, eene tijdelijke verplaat
sing in oorlogstijd, doch alleen in het geval de vijand Batavia met
eeue landing bedreigde; en was van oordeel, dat, wanneer alles behoorlijk
voorbereid was, deze verplaatsing niet overhaast behoefde te geschieden.
In verband met zijn afkeurend oordeel over Brambanan noemde
hij als de meest geschikte plaats voor den gouvernementszetel Poer-
woredjo (Bagelen), alwaar de nabijheid van Tjilatjap eenige kans geeft
voor het onderhouden der gemeenschap met het buitenland en alwaar,
zoolang het mobiel leger aan de Toentaug stand houdt, het hoofdbe
stuur veilig genoeg gevestigd zoude zijn. Het hoofdkwartier van
het leger moest bij het leger gevestigd blijven, doch het adminis
tratief raderwerk kon, zoolang Batavia niet bedreigd werd, aldaar
gevestigd blijven (om dan waarschijnlijk zoo noodig met het gouver
nement te verhuizen). Poerworedjo zou niet versterkt worden, doch
wanneer aldaar in vredestijd een garnizoen werd gelegd, zoude de
daarvoor bestemde localiteit zoodanig worden ingericht, dat deze in
oorlogstijd tot gouvernementsbureau kon dieuen.
Hoewel wij erkennen, dat Brambanan als centraalpunt in verband
inet onzen terugtocht minder goed gelegen is, kunnen wij ons met
de door Von Gagern voorgestelde tijdelijke verplaatsing van den be
stuurszetel niet vereenigen, omdat wij van meening zijn, dat zoo
danige verplaatsing in oorlogstijd niet zal lcunnen uitgevoerd worden
zonder eene belangrijke storing op den geregelden gang der zaken die,
al mocht daarbij eene verwarring als in 1811 vermeden kunnen wor
den, reeds een zoo verlammender invloed op den loop der zaken zal
hunnen uitoefenen dat wij daaraan het behoud onzer koloniën niet
mogen blootstellen.
