174
over kunnen doen en dan was zij veilig. De citadel, op dezelfde
gronden als tegen zoodanige versterking te Semarang aangevoerd,
afkeurende, stelde hij eene bevestiging voor, welke 5000 meter
in omtrek zou meten en weder door inondatiën (waarvan hij de door
Van der Wijck aangenomen onbestaanbaarheid niet toegaf) gedekt
werd, door 4- a 5000 man verdedigd zou kunnen worden.
40. Eene zoodanige versterking, die later bleek, nog zoc|kost-
baar te zullen zijn, dat men er van heeft moeten afzien, is evenwel
niet voldoende om Batavia als hoofdplaats en zetel des bestuurs te
beschermen, daar zij slechts eenige weinige particuliere gebouwen en
het oude kampement insluit, en al wat daar buiten ligt, d. i. het
grootste en voornaamste gedeelte, onverdedigd laat. Ja zelfs zijn
de daarbinnen liggende gebouwen nog blootgesteld aan vernieling
door een bombardement.
Het schijnt dan ook, dat Von Gagern deze versterking slechts
noodig acht om den vijand van eenen aanval op Batavia af te schrik
ken en, zoo dit niet mocht gelukken, hem door een langdurig beleg en
de voorbereidende maatregelen daartoe zoodanig uit te putten, dat hij
zich eerst door groote aanvulling moet herstellen alvorens in west-Java
te kunnen doordringen. Maar daartoe is eene versterking op een vrij
terrein nabij Weltevreden even voldoende, en zelfs nog beter, om dat
men deze zoo ver mogelijk van de Tjiliwong, de Angkee en de An-
tjol, welke voor den aanvoer van het belegeringsmateriëel te gebruiken
zijn, kan verwijderen, en beter met het terrein in verband kan brengen.
Nog verder gaande, zou men kunnen zeggen, dat men dan even
goed eene stelling te Buitenzorg zou kunnen aanbevelen, en dit heeft
Z. H. de hertog van Saxen-Weimar als legerbevelhebber dan ook
werkelijk gedaan. De strategische waarde dezer stellingen, in verband
met onze verdediging in midden-Java, is toch nagenoeg gelijk, maar
de laatste noodzaakt den vijand meer binnenlands door te dringen,
en is daardoor moeielijker aan te vallen en in te sluiten.
Beide stellingen hebben het nadeel, een groot garnizoen te neu
traliseeren, hetwelk echter voor de laatste alweder minder is, daar
men deze, meer binnenlands gelegen zijnde, gemakkelijker van troepen
kan ontblooten.
Eene stelling te Buitenzorg zou echter tot eene verplaatsing van
den bestuurszetel leiden, en komt men daartoe, dan is het beter en
radicaler, in eens tot eene verplaatsing naar midden-Java over te
gaan.