245
vaak zag men hen niet 's nachts onder het gaslicht exerceerenom
zich zoodoende een weinig van dat vele wat hun ontbrak eigen te
maken. En wie waren de mannen die hen onderrichtten Geene an
dere dan zij, die dat uit zuivere vaderlandsliefde deden de Generaal
Clément Thomas, die edele martelaar, in de allereerste plaats.
Den 303te" December begon het bombardement van Parijs. Het
duurde zes en twintig dagen voor de forten en twintig dagen voor
de stad zelve. Geheel in strijd met de traditiën van een oorlog tus-
schen beschaafde volkenwerd het niet van te voren door de Duit-
schers aangekondigd. De eerste slachtoffers van dat bombardement,
dat 's nachts begon, waren hoofdzakelijk de kerken, hospitalen en
liefdadigheidsgestichten. Dat bombardement was, zoo als Trochu
zegt, op de wijze waarop het geschied is, eene niet te voorziene en
ongehoorde handelwijze, die, in stede van de Parijsche bevolking schrik
aan te jagen, haar integendeel krachtiger voor den weerstand maakte,
krachtiger, omdat de verontwaardiging der bevo Iking over die handel
wijze den haat tegen de Duitschers aanwakkerde.
Was de toestand van Parijs derhalve reeds uit een krijgskundig
oogpunt zeer bedenkelijk, die toestand werd veel bedenkelijker toen
men ook gebrek aan levensmiddelen begon te gevoelen. Gedurende
de twee laatste maanden had men reeds paardenvleesch gegeten en
daarvoor 40000 paarden geslacht. De gevolgen hiervan waren binnen
Parijs spoedig merkbaar, want het niet aanwezig zijn van een ge
noegzaam aantal paarden gaf bij de dagelijksche werkzaamheden van
verschillenden aard binnen de stad tot de grootste moeielijkheden
aanleiding; alle mogelijke transporten leden er onder, en zonder
transportmiddelen wordt het verkeer in eene groote stad als Parijs
geheel gestremd.
Maar dit was niet alles. Ongeveer 20000 soldaten zag Parijs
binnen hare omwalling terug, niet gewond, maar geheel uitgeput door
de ontberingen van velerlei aardhunne verwoeste gezondheid deed
hen allen in de ingewanden der aarde verdwijnen Het sterftecijfer
van Parijs was van 2000 tot 6000 per week geklommenParijs
was de laatste periode van het beleg ingetreden.
Onder die omstandigheden betoogde de Generaal Ducrot de wen-
schelijkheid en noodzakelijkheid, om zich van nu af aan tot het zui
ver defensieve te bepalen en de verdediging te rekken tot dat men
het laatste stuk brood zoude hebben opgegeten. De toestand der
bezetting liet geene offensieve bewegingen meer toe.
