321
partementendeed zich dezelfde fout meer dan eens voor. Verbeeld
den de bevelhebbers zich dandat het vormen van treinenhet laden
van manschappen en hunne bagage, het lossen en daarna het terug
zenden van het ledige rollende materieel naar het punt van vertrek
onbeduidende werkzaamheden waren? In de werkelijkheid vereischt
dat voor korte afstanden meer tijd dan indien de troepen den weg
te voet aflegden.
Zoo daarentegen de afstanden groot zijn, herneemt de spoorweg
het voordeel, mits hij geëxploiteerd wordt door schrandere en werk
zame lieden. Men vindt er reeds in den aanvang het bewijs van.
Den 14)den Augustus verscheen de maarschalk Mac-Mahon te Neuf-
chateau met de overblijfselen van zijn heldhaftig legerkorps. Drie
dagen later kwam het korps van De Eailly te Langres en Chaumont
aan. Op hetzelfde oogenblik gelastte de minister van oorlog het
korps van Douai, dat versnipperd was tusschen Belfort en Montbé-
liardterug te voeren. Het was eene massa van 70.000 tot 80.000
man met paarden, bagage en geschut, die men in den kortst moge-
lijken tijd naar de legerplaats van Chalons moest brengen.
De lijn van Epinal naar Nancy was niet meer vrij, die van Chau
mont naar Blesme werd reeds bedreigd, het snijpunt Epernay werd
zelfs gedurende deze kolossale operatie ontruimd. Niettemin had het
vervoer plaats zonder ongeval en met eene snelheid, die niemand
zou hebben durven vooruitzien. Den 24steu was dit nieuwe leger
geheel vereenigd voor Reims. Het is hier de geschikte plaats voor
eene opmerking, die het wel de moeite waard is te maken. Ofschoon
de Duitschers veel beter dan de Eranschen het strategisch gebruik
van de spoorwegen vooraf bestudeerd hadden, schijnt het zeker dat
zij er nooit zooveel arbeid uit wonnen. Het reglementdat zij in
vredestijd met eene tot in kleinigheden afdalende zorg hadden uit
gewerkt, stelt 18 treinen als het grootste getal, dat eene baan met
dubbel spoor in 24 uren kan toelaten. De Oostermaatschappij nu
heeft er tot 34 in een enkelen dag gehad tusschen Nancy en Chalons,
en later, gedurende eenige dagen alle vervoer van reizigers en goe
deren stakende en aan hare treinen een langzamer vaartmaar vol
komen regelmatigheid gevendeverrichtte zij, de groote operaties
waarvan straks sprake was. Men mag er aan twijfelenof een reg
lement zulke gewichtige troepenbewegingen zou hebben kunnen voor
uitzien. Men moet er misschien uit afleiden, dat de te nauwkeurige
reglementendie men op zijn gemak en buiten den drang der gebeur
tenissen bespreekt, het gebrek hebben te eng te zijn, als omstandig-
