325
de omstreken, die er onschuldig aan was. Het dorp Fontenoy werd
verbrand en de gemeenten van Lotharingen werden onderworpen aan
eene buitengewone schatting van tien milioen frankendaarna verbood
de Pruisische prefekt van het departement der Meurthe alle open
bare of particuliere werken, zoolang Nancy niet 500 daglooners
geleverd had om aan de herstelling te arbeiden, met bedreiging hen,
die tegenwoordig waren, te zullen doen doodschietenzoo het getal
niet vol was. Men moet den heer Jacqmin er dank voor weten
dat hij in zijn boek de officiëele bekendmakingen van dezen ijverigen
ambtenaar in haar geheel heeft medegedeeld. Het is goed, dat deze
herinneringen niet te spoedig vergeten worden.
Zoo de Duitschers eene middelmatige bekwaamheid verraden hebben,
als het er op aan kwam te bouwen of te herstellen, hebbeu zij meer
kennis ten toon gespreid in het exploiteeren van de spoorwegen
waarvan de oorlog hun het tijdelijk genot gaf. In dit geval hernam
hun methodieke geest het voordeel. Troepen-treinen, ambulance-
treinen munitie-treinenproviand-treinen treinen van allerlei aard
zag men heen en weer gaan tusschen de grens en het insluitingsle-
ger. Zeer zeker was deze tijdelijke exploitatie onderhevig aan vele
ongelukken. Zij begingen het groote onrecht bij deze gelegenheid,
in strijd met alle vroegere wetten van den oorlog, de barbaarsche
gewoonte in te voeren de treinen te doen begeleiden door burger
lijke gijzelaars. Hunne grootste zwarigheid was, beambten in ge
noegzaam aantal te vinden om de stations te bedienen en de treinen
zoowel als het noodzakelijke materieel van locomotieven en personen-
of goederenwagens te besturenwant het op de plaats geblevene per
soneel der Frausche maatschappijen, die hare stoomwerktuigen en
wagens naar het midden des lands hadden gebracht naarmate de
vijand vooruit trok, weigerde, op enkele uitzonderingen na, in het
belang van den veroveraar te werken.
Wij hebben slechts de meest in het oog vallende feiten, die in
het merkwaardige boek van den heer Jacqmin voorkomenkunnen
aanvoeren. Een werk van dezen aard verdient bestudeerd te worden
zoowel door de ingenieurs als door de militairen en zelfs door hen,
die, buiten alle technische vraagstukken, belang stellen in de ge
schiedenis van dezen grooten oorlog. In zijne bijzonderheden nage
gaan, schijnt de inval der Duitschers te dezen opzichte niet het
karakter van volmaaktheid te hebbendat de bewonderaars van den
gelukkigen uitslag te gaarne aan de Pruisische organisatie toekennen.
