in welker naam zij zich als Gouvernement hadden opgeworpen, door
zich te gelijk op te houden met twee vijandenden eenen, die ruste
loos werkte aan de insluiting van de versterkte legerplaats Parijs,
den ander, die het oogenblik bespiedde om het Stadhuis aan te vallen.
Van deze twee vijanden was degene dien men het meest duchtte
niet de meest verwijderde; tegen dien kon men slechts eene verdedi
gende houding aanuemeu en nog was het, volgens de meening van den
Gouverneur Trochu, ueene heldhaftige dwaasheidIk wil, als bewijs
van de gestadige bezorgdheid der chefs voor overrompelingen van
binnen en voor oproeren, slechts dit feit aanhalen, dat zij in hunne
boeken onophoudelijk spreken over de gevaren die zij geloopen, over
de zege, die zij behaald hebben op de partij van wanorde, en dat in
bewoordingen, die zouden doen gelooven dat de handhaving vau de
rust in de straten, het behoud vau het Gouvernement, het groote
vraagstuk was, waarvan het hier de oplossing gold. Ziehier, wat de
heer Trochu zegt: //Ik oordeelde, dat, door aan Parijs zijne inwen
dige levenswijze te laten, er zich stroomeu en tegenstroomen zouden
vormen, die elkander zouden neutraliseeren en die betrekkelijke
kalmte scheppen, te midden waarvan wij 4 maanden geleefd hebben.
Zeker was het evenwicht onvast, wisselvallig, het is drie malen verstoord
gewordenmaar eindelijk zijn wij er in geslaagdhet heeft ons in
staat gesteld het beleg te brengengelijk ik u gezegd hebtot ons
laatste stuk broods." Ziehier nu, wat de heer Favre zegt: //Onder
al de geduchte vraagstukken, die deze verplichting opwierp, moest
men zeker dat van het inwendig bestuur bovenaan plaatsenwaaraan
deze groote bevolking, veroordeeld tot eene beproeving vol onbekende,
mogelijke gebeurtenissen, moest worden onderworpen. Kon zij de
strengheid verdragen van de krijgswet, soms weldadig in dergelijke
crisen? Was het niet wijzer haar te besturen door de toepassing van
eene volkomens vrijheid? Ik begrijp, dat men na onze onheilen kan
betreurendat het eerste stelsel niet de overhand heeft behaald. Ik
blijf evenwel nog overtuigd, dat het onuitvoerbaar was, dat het niets
zou hebben gered, en dat het misschien de gevareu zou verergerd
hebben, waaraau wij, gedurende 5 maanden, daaglijks zijn blootge
steld geweest. Het Gouvernement heeft in allen gevalle de wereld
een schouwspel aangeboden zonder wederga in de geschiedenis, dat
van eene belegerde stad, binnen hare muren eene menigte van 2.500.000
menschen tellende, ter prooi aan de hardste ontberingen, aan onbe
schrijfelijk lijden, aan koortsachtige spanning, en waaraan toch alle
366
