378
Toch is geen diensttak deerniswaarder ingericht geweest en geeu
kenmerkte zich door zulke vreeselijke wanordelijkheden in eene stad,
waar alle geneeskundige hulpmiddelen bij de hand waren, waargeene
hulp, van welken aard ook, behoefde te ontbreken. Het schijnt, dat
de administratie, van alle kanten overstelpt, het hoofd verloren hebbende,
de beruchte leus had aangenomen //help u zeiven uit de verwarring"; eene
leus, die zoo noodlottig voor het Eransche leger geweest is. Ik weet
niet, of het in naam der vrijheid was, dat men een ieder veroorloofd
heeft naar goedvinden ambulances op te richten, of juister, de banier
van Genève of van het Roode Kruis te planten, onder voorwendsel
van ambulance, maar ik verklaar, dat er ergerlijke misbruiken waren,
waarover wij ons dikwijls beklaagd hebben, zonder ooit voldoening te
verwerven. Geeu controle was mogelijk; de ambulances hingen af van
het centraal gemeentebestuur of van de gemeente-besturen, van de
openbare weldadigheid of van het Ministerie van oorlog, van de Maat
schappij van Onderstand en van andere particuliere instellingener
waren er, die van niemand afhingen. Zij kozen hare zieken uit, na
men den eeu' aan, wezen den ander voor goed af; vele hadden, om
de gekwetsten te verplegen, noch apotheken, noch artsen. Behalve
voor de hospitalen heeft men nooit van de administratie een1 dage-
lijkscheu staat kunnen krijgen van de opene plaatsen in de ambu
lances, verspreid over al de wijken ven de stad, wat toch zoo een
voudig was. Hoe dikwijls heb ik, terugkeerende van de voorposten
met konvooien zieken en gewonden, gedurende de koude dagen van
December en Januari, vier of vijf uren door de straten van Parijs ge-
loopen, onderhandelende voor elke met de ambulance-vlag versierde
deur, om hen één voor één te doen opnemenHoe velen heb ik op
die eindelooze reizen gevaarlijk zien verergeren en zelfs onder weg
stervenEn dat viel alle dagen voor op groote schaal, omdat al
mijne ambtsbroeders, die //den evacuatie-dienst" verrichtten, dagelijks
dezelfde moeilijkheden ondervonden. Eu wie zal de tallooze mus-
bruiken verhalen, gepleegd door de //zieken-verplegers," die mannen,
die niets met het geneeskundig lichaam te maken hadden en het Roode
Kruis aan hun hoofdtooisel hadden aangenomen om geen geweer te
nemen en door ergerlijke knoeierijen het roode lint in het knoopsgat
te winnen? Dat alles geschiedde in het volle daglicht, voor het oog
en met weten van iedereen, en moest het Gouvernement, dat er niet
onkundig van was, dit beginsel van demoralisatie dulden, moest het
in handen van zulke lieden het lot der slachtoffers vau den oorlog
