430
versameiendie konden paren frischheid van geest aan oorspronke
lijkheid van opvattingen moed om lands gebrekkige weermiddelen
openlijk aan te wijzen aan takt en ondervinding
Ook mij is het bekenddat kritiek eene kunst is en niet de lichtste
al wordt zij nog al druk beoefend. Als kunst moet zij aan eischen
voldoen. Gaat het nn aan, om, zonder dat men ooit een kijkje heeft
genomen in de huishouding der Indische regeering of daarvan eene
speciale studie gemaakt te hebben, en zonder daarvoor motieven te
geven, het beheer der Indische financiën bij eene omslachtige, ver
kwistende, huishouding te vergelijken, waar men geld uitgeeft aan
duizend overtollighedenen daardoor niet in staat is, die uitgaven
te doen, welke eene eerste noodzakelijkheid zijn? Gaat het aan,
zonder bewijzen aan te halende Indische regeering bij eene huis
houding te vergelijkenwaarin men door allerlei drogredenen wil be
wijzen, dat noch op dit punt, noch op dat punt bezuinigd kan worden,
zoodat men tot armoede en gebrek zal vervallen met veel grooter hulp
middelen dan waarmede een verstandig en spaarzaam mensch zijn
huisgezin in overvloed en welvaart doet leven Is het waar, dat in
Indië het willen altijd kunnen is? (f) Is er Indisch wanbeheer, dan
is er ook Hollandsche lamlendigheid, want het eene is niet zonder
het andere denkbaar. In 1867 beleefden de werken van generaal Knoop
een herdrukhet schijnt niet, dat hij toen van opinie is veranderd.
//En men werpe ons niet tegen" zegt Knoop //dat er ernstig
gedacht wordt aan de versterking en uitbreiding van de Indische
strijdkrachten, dat nog weinige jaren geleden een onzer kundigste
generaals, met dat doel, eene uitvoerige inspektie-reis in onze Indi
sche bezittingen heeft gedaanen dat men de vruchten daarvan dient
af te wachten." Was het de schuld van het Indisch bestuur, dat
voorstellen van den generaal-majoor Baron Yon Gagern door mannen
als Cochius en Yan der Wijck voor onpraktisch of onuitvoerbaar
werden verklaard? Of moest Yon Gagern nu per se het Indische
leger kunnen reorganiseeren, omdat hij een der kundigste Nederland-
sche generaals was? Yan zijn Indisch defensie-stelsel spreek ik niet
eens. Was het aan de Indische regeering te wijten, dat de zending
van den kolonel der artillerie Dr. J. C. Yan Kijneveld die met
Multatuli, Vorstenschool.
(f) Zie de noot bladz. 426.
Woorden van Dr. J. van Vloten in zijne korte levensbeschrijving van Douwes
Dekker. Zie «Nederlandsch Dicht en Ondicht."
