555
opleiden tot luitenant. Maar dit aangenomen zijnde, mag de Regee
ring toch vorderen, dat hij vooraf algemeene kennis hebben opge
daan enzoo daartoe gelegenheid ontbrak behoort zij hem daarin
onderwijs te geven, als een onmisbaren grondslag voor latere vorming.
Ieder landsdienaar, hetzij burgerlijk of militair, is in de eerste plaats
staatsburgerburger der natuurmenscJi.
Velen hebben een verkeerd begrip van algemeene kennis. Als een
professor in de wiskunde zijn Homerus en Horatius niet vergeten
heeft, noemen de kranten hem na zijn dood in hare lofredenen een
man van algemeene kennisal was hij evenzeer een vreemdeling in
den bouw van het menschelijk lichaamen in de ziel als in de maan.
Doorgaans wordt op de scholen voor middelbaar onderwijs de alge
meene kennis, die onmisbaar is voor ieder beschaafd menschte weinig
gewaardeerden daarentegen de bijzondere kennis te veel ingestampt.
Georganiseerde, verteerde kennis wordt niet aangekweekt.
Maar het geheugen wordt beballast met onbelangrijke feiten, na
men, jaartallen, regels, stellingen, bepalingen, soorten, verscheiden
heden, toepassingen, enz. In plaats van b. v. vooral werk te maken
van algemeene plantkunde en algemeene dierkunde, pompt men de
bijzondere in. In plaats van b. v. te leerenwat de bewoners van
het dierenrijk met elkander gemeen hebben, leert men den jongeling
wat ze van elkander onderscheidthij kent honderden kapelletjes,
torren, enz., bij hunne namen in zijne moedertaal en in het Latijn,
om ze even spoedig te vergeten als hij ze geleerd heeft. De eenheid
van het Heelal ontgaat hem. De Natuur is geen Linnaeus. Zij
kent geene grenzenonderverdeelingenvakjes en hokjes. Deze wer
den slechts door menschen uitgedacht om aan menschelijke zwakheid te
gemoet te komen. De knaap leert al de bepalingendie op de eerste
bladzijden eener handleiding tot de beoefening van de Meetkunst
gevonden worden, uit het hoofd, maar hij begrijpt er weinig of niets
van. Hij weet de namen van tailooze baaien en rivierenhij weet
op hoeveel graden Noorderbreedte Kaap Bojador ligt; hij zal u zeggen,
zouder zich te bedenkenhoeveel inwoners Lembergin Galiciëtelt,
maar van vergelijkende volkenkunde heeft hij nooit iets geleerdeven
min als van het onderscheid der menschenrassen zelfs niet, al behoort
hij tot een volk, dat uitgestrekte overzeesche bezittingen heeft. In
de zoo belangwekkende physische aardrijksbeschrijving schept hij geen
behagen, want hij is reeds tot walgens verzadigd van de politieke
aardrijksbeschrijving, die weinig nut sticht.
