557 En als gij uit al die bijeenverzamelde bijzonderheden het verhaal hebt opgemaaktzeg mij dan eenswat het u helpt in het vaststellen van uw gedrag als staatsburger. Onderstel zelfs, dat ge vlijtig gelezen hadt, niet alleen: nT)e vijftien beslissende veldslagen der werelcT maar verslagen van al de andere gevechtenwaarvan de geschiedenis melding maakt hoeveel oordeelkundiger zal dan uwe stem zijn bij de volgende verkiezing? //Maar dit zijn feitenbelangwekkende feiten", zegt gij. Ongetwijfeld zijn het feiten (althans die, welke niet geheel of gedeeltelijk verdicht zijn), en voor velen mogen het belangrijke feiten zijn. Maar dit sluit in 't geheel nog niet in zichdat zij veel waarde hebben. Eene onnatuurlijke of ziekelijke meening geeft dikwijls schijnbare waarde aan dingen, die er ternauwernood eenige hebben. Een van tulpenmanie bezetene zal een uitgekozen bol niet ruilen voor zijn gewicht aan goud. Voor een ander mensch schijnt een leelijk stuk gebroken oud chineesch porselein zijne begeerlijkste bezitting. En er zijn luï, die hooge prijzen besteden voor de reliquiën van beruchte moordenaars. Zal men nu bewerendat de smaak van die personen eenige maatstaf is voor de waarde van de dingendie hun genot schenken? Zoo niet, dan moet het toegestemd worden, dat de lief hebberij voor zekere soort van historische feiten geen bewijs is voor hunne groote waarde, en dat wij hun gewicht moeten toetsen, gelijk wij het gewicht van andere feiten toetsendoor te vragen, voor welke doeleinden zij aan te wenden zijn. Als iemand u kwam vertellen, dat de kat van uw buurman gisteren gejongd heeft, zoudt gij zeggen dat het bericht zonder waarde is. Het moge een feit zijngij zoudt het een feit noemen, waaruit geen nut te trekken valteen feit, dat in 't geheel geen invloed kan uitoefenen op de daden in uw le ven een feit, dat u niet kan leeren, hoe gij u naar den eisch der omstandigheden te gedragen hebt. Welnu, gebruik denzelfden toetssteen voor de meeste historische feiten onzer leerboekenen gij zult dezelfde uitkomsten verkrijgen. Het zijn feiten, waaruit geen besluiten kunnen worden getrokken, niet te organiseeren feiten, en daaromfeiten van geen dienst bij het vaststellen van beginselen voor ons gedrag, wat het voornaamste nut van feiten is. Lees ze, zoo ge wilt, voor uw vermaak, vlei u niet dat zij leerrijk zijn. Wat de eigenlijke geschiedenis vormt, wordt in boeken over dit onderwerp grootendeels weggelaten. Eerst in de laatste jaren hebben geschiedschrijvers begonnen, ons in meer of min aanzienlijke mate de

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Militair Tijdschrift | 1874 | | pagina 566