83
nistraties of die van Frankrijk (zoo er onder zijn, die de bewe
ging van de Fransche militaire machine kennen, zoo als zij gewerkt
heeft in de laatste vijftien jaren van het tweemalen herstelde en
tweemalen vernietigde keizerrijk der Napoleon's), en zij zullen zich
gemakkelijk eene der voornaamste oorzaken kunnen verklaren, waarom
een üuitsch generaal beter geschikt is dan zijne wapenbroeders bij
andere legers, om in kritieke oogenblikken met de volle helderheid
van zijn oordeel te handelen. Misschien zal men verlangen meer
te hooren van de wijze, waarop het deceutraliseerende beginsel in
het Duitsche stelsel is toegepast geworden om de hooge ambten van
de verschrikkelijke massa arbeids te bevrijden, die hen in andere
legers overstelpt. Niemand zal, geloof ik, beweren dat de Engelsche
ambtenaren, man voor man, in rechtschapenheid, in werkzaamheid, in
vaderlandsliefde onderdoen voor die van eenige andere natie. De
sleutel van deze meerderheid, gelijk zij bij de Duitschers bestaat,
ligt in hunne organisatie. Het zal dus goed ziju er hier eenigszins
in bijzonderheden over te spreken.
Al de beschaafde Engelschen weten iets van de groote vorderin
gen, na 1859 in de Pruisische militaire instellingen gebracht; eenc
verandering, waarvan men zeker den prikkel moet zoeken in de over
winningen der Franschen in Italië. Deze overwinningen hebben, ge
durende een tijd, Pruisen en Oostenrijk gedwongen zich met elkander
te verstaan voor hunne wederzijdsche veiligheid (zoo als bij de be
kende samenkomst te Töplitz, in 1860) tegen de dreigende macht
van. het tweede keizerrijk. Maar betrekkelijk weinig personen weten
dat er, behalve de militaire omwenteling, volbracht door het staande
leger te versterken te koste van de landweer, eene bijna even ge
wichtige verandering is tot stand gekomen in het stelsel der mobi
lisatie. Dit was, wel is waar, reeds sinds lang in praktijk gebracht
geworden voor elk legerkorps, een korps per provincie; maar terwijl
toen het korps op voet van vrede was gemobiliseerd geworden om
zich vervolgens voltallig te maken op voet van oorlog met de van
vrij verre gekomen depots, werd besloten, dat voortaan de mobi
lisatie eene zaak zou zijn, tot het einde en plaatselijk geleid door
het plaatselijk gezag, zoodat een korps, als het geroepen werd om
te marcheeren, uit zijne provincie zou vertrekken in den toestand
Engeland en JbYankrijk zijn niet de eenige lauden, waar de papiersoldaterij
bloeit en waar men wedijvert in het jagen naar een groot nummer in het expeditie-
boek op 31 December. Q.
