254
eene table raseeen open veld aan, waarop alle regeerstelsels vrijelijk
de proef konden nemen. Men walgde van de monarchie, men pro
beerde het eens met de republiek, en gelijk altijd gebeurt bij zulke
gelegenhedenmen begon met de meest radicale schakeeringen om
langzamerhand en onmerkbaar te komen tot de meest gematigde. De
proef slaagde niet gelukkig; niet dat het talent en de geestkracht ont
braken aan eenige hoofden der Uitvoerende Macht, die elkander op
volgden maar het samenspannen der behoudsgezinde partijen aan den
eenen kant en de buitensporigheden der intransigent en of onhan-
delbaren aan den anderen verlamden alle pogingen, Misschien kou
men nogdoor openlijk te breken met de oude vooroordeelen en het
oude begrip van besturen, den toestand redden; daarvoor was een
man van handeling noodig, maar ongelukkig vond men slechts een knap
redenaar, die, door zich zeiven altijd te hooren spreken, geëindigd
was met niet meer te luisteren naar ineeniugen en raadgevingen. Caste-
lar, zijne beginselen opofferende aan zijne eerzucht, wendde zich ntot
de mannen van alle partijenhij vatte het onzinnige plan op, de
republiek te stichten zonder de republikeinen, ten einde de macht te
behoudendie de wassende vloed der reactie hem uit de handen ging
rukken. Hij deed meer: in een maar al te bekend geworden rede
voering zwoer hij zijne vroegere federalistische gevoelens af, hij ver
loochende zijne vriendenmet wie hij altijd gestreden hadaldus den
staatsgreep van 4. Januari voorbereidende, dien hij heeft laten begaan,
zoo hij er niet de rechtstreeksche medeplichtige van geweest isge
lijk men algemeen te Madrid gelooft. Deze aanslag tegen de wet
en de volksvertegenwoordiging, gepleegd door den generaal Paviaeen
man zonder eenig politiek geloof, zonder eenige overtuiging hoege-
genaamd, was bestemd om Castelar's macht te bevestigen, maar werd
tegen hem gekeerd. Verlaten door de behoudsgezinden die in Ser
rano een meer beproefd behoudsmau vonden dan in hemverlaten door
zijne oude vrienden, die een overlooper niet konden steunenviel
Castelar, hoog opgevende van zijne onschuld, op ondergeschikte personen
de verantwoordelijkheid werpende, die hem zoo zwaar drukt, en te
vergeefs trachtende door eene hooghartige houding en stroomen van
welsprekendheid den kreet der algemeene verontwaardiging te smoren.
De hertog de la Torre volgde hem op. Ge.boren uit een geweld-
dad ige en uit een onwettige handeling de bestaande grondwet ver
scheurd hebbende zonder haar fe vervangen door eene andereis zijne
macht niet die van een regelmatig gouvernement, het is die van eene
