256
kracht gewonnen; het leger, wel verre van tot samenhang te geraken,
wordt meer en meer ontwricht; de geestdrift, zoo noodig voor een
troep, die vechten moet tegen eene opgewondene en dweepzieke be
volking, ontbreekt ten eenemale; de operaties grijpen plaats zonder
entrain en zonder ensembleen niets doet de mogelijkheid eener op
lossing door de wapenen van het Carlistische vraagstuk vooruitzien.
Dit waren de inlichtingen, die ik te Madrid inwon en waarmede
ik in het hoofdkwartier van het Noorderleger aankwam.
De Carlistische oorlog heeft drie van elkander onderscheidene too-
neelen: ten noordwesten Biskaye, Guipuzcoa en Navarre, ten noord
oosten de provinciën Gerona, Lerida en Barcelona, dat is te zeggen
een goed gedeelte van Katalonië, eindelijk in het centrum het oude
koninkrijk Valencia met de provinciën Teruel en Cuenpa. De drie
vakken zijn op geenerlei wijs ouderling verbonden; tusschen Navarre
en Katalonië ligt Boven-Arragonwaar de Oarlisten nooit zijn ver
schenen; tusschen Katalonië en Valencia is de linie van de Ebro,
bewaakt door geregelde troepen.
Deze verdeeling van de strijdkrachten, blijkbaar zeer schadelijk uit
het oogpunt der krijgsverrichtingenis niet het gevolg van eeuig
strategisch plan hoegenaamdzij is teweeggebracht door de nood-
zaaklijkheid. De Carlistische benden konden slechts langzamerhand
en zeer ongeregeld gevormd worden, zij konden slechts aangeworven
worden onder eene aan den pretendent gehechte bevolking; er viel dus
niet te kiezen, men moest op de plaats blijven, zich zoo goed mo
gelijk verschuilende in het gebergte, alvorens een kern te hebben, in
staat den vijand openlijk te weerstaan en in het open veld te strijden.
Dat alles vereischte tijd, en toen de bataillons georganiseerd, ge
wapend en uitgerust warenhadden de liberale troepen de strategische
punten reeds bezet en de vereeniging was niet meer mogelijk zonder
een geregelden veldslag, waarvan het verlies alles in de waagschaal
kon stellen. Een ander vraagstuk in oorlogstijd een gewichtig vraag
stuk, is dat van de levensmiddelen; het leger van Don Carlos, dat
tegenwoordig te zamen wel bij de 70,000 man sterk is, zou spoedig
tot machteloosheid zijn teruggebracht, zoo het verplicht was in een
enkel gewest saam te trekkenwant het zou moeten leven van de
plaatselijke hulpbronnen zonder een enkelereserveeen enkeleenigs-
zins belangrijk depot van leeftocht of munitie te hebben. Het is waar»
dat de noodzaaklijkheid, zijn strijdmacht over eene zeer groote opper
vlakte grondgebied te versnipperen ook niet voordeelig is voor de
