265
heerschenoveralwaar het nieuwere recht de voorrechten van het
leenstelsel bepaaldelijk heeft vervangenvertegenwoordigt hij slechts
een ellendig overblijfsel van een sinds lang vergeten regeerstelsel
dat onder een algemeen gelach zou vallen, zoo hij er door eenige
onverwachte gebeurtenis in slaagde voor een oogenblik te zegevieren.
Carlos, Koning van Navarre, van Biskaye en van Katalonië, zoo iets
laat zich begrijpen en ten volle rechtvaardigen. Carlos, Koning van
Spanje, is eene politieke ongerijmdheid, omdat het een anachronisme
is. De Spanjaarden zijngelijk de meeste zuidelijke volkenover
dreven in hun gevoel en brutaal in hunne politieke uitingende on
verschilligheid is zeldzaam en Don Carlos heeft slechts dwe
pende aanhangers of onverzoenlijke vijanden, aanhangers in het noor
den, vijanden overal elders. Zijne zaak is dus in beginsel verloren
blijft slechts over de vraag, hoe lang de opstand nog zal kunnen
duren en door welke middelen men er toe geraken zal er een einde
aan te maken.
Hier zijn wij blijkbaar op het gebied der onderstellingen; de toe
komst, zelf de naaste, is zeer onzeker in een zoo door beroeringen
geteisterd land als Spanje. Toch treden eenige waarschijnlijkheden
uit het geheel van den toestand op den voorgrond. Men kan, bij
voorbeeldvoorspellen, zonder vrees zich te vergissendat het vraagstuk
niet door militaire middelen zal worden opgelost; ik heb aangetoond,
in welken toestand zich het leger bevond, en welke de verhouding
der strijdkrachten van de twee wederpartijders was; ik wensch ook
nog te herinnerendat de behaalde overwinningen en de geledene
nederlagen geene enkele wijziging in den algemeenen toestand hebben
aangebracht; na Somorrostro waren de liberalen even onmachtig den
opstand te onderdrukken als vroeger; na Abarsusa waren de Carlisten
evenmin in staat als ooit de bergen af te dalen en een marsch te
beproeven in de gewesten, die hun vijandig gezind zijn. Verloren
veldslagen of gewonnen veldslagen, de kansen blijven aan beide zijden
gelijkomdat de kansen politiek zijnniet militairhoe ook de voor-
en tegenspoeden zijn, alleen te Madrid zal men de combinatie kunnen
vinden, die bestemd zal zijn om, althans voor zekeren tijd, de strijd
macht der Carlisten te ontwrichten.
Is dit niet in strijd met de opmerkingen van Victor Cherbuliez in de Revue des
deux mondes over de luchthartigheid der Spanjaarden bij omwentelingen?
13
