292
daardoor bijna onmiddellijk op' de plaats hunner bestemming. In de
vroegere oorlogen moest aan een leger, dat op een afzonderlijk tooneel
opereerde, een dikwijls onheilzwangere graad van zelfstandigheid ver
leend worden, gelijk Erederik de Groote ze zijnen onderveldheeren
Prins Hendrik, Prins Eerdinand, Lehwald en Wedeli, Napoleon ze
zijnen Macdonald, Ney en Oudinot waarborgde. Heden vermag men,
door middel van de telegrafie, de operaties van gescheidene legers
op verschillende oorlogstooneelen van uit het groote hoofdkwartier te
leiden, in gestadige verbinding met hen te blijven en daardoor aan
de gezamenlijke operaties eene eenheid te verzekeren, die in vroegere
oorlogen ontbrak. Reeds de veldtocht van 1866 (zie Militcir-Wo-
chenblaü, 1872) gaf in de leiding van de Main-armee, eerst vanuit
Berlijn, daarna van uit Boheme, een voorbeeld van het in elkander
grijpen der operaties van twee zeer ver van elkander verwijderde le
gerkorpsen. In den .oorlog tegen Erankrijk was de opperste leiding
van uit het middelpunt nog veel dieper ingrijpend; het gold hier,
het leger om Parijs en het korps voor de vestingen met de drie le
gers in het Westen, Oosten en Noorden harmonisch te verbinden
en, van Versailles uit, in onafgebrokene gemeenschap met hen te
blijven.
Toen Generaal von Werder in Januari 1871 bij Montbéiiard de
driemaal zoo sterke armee van Bourbaki afwachtte, had een sterke
vorst de hindernissen van zijn front gedeeltelijk werkeloos gemaakt en
het verdedigingsvermogen zijner stelling sterk verminderd. Hij vraagde
langs telegrafischen weg in den avond van den aan het groote
hoofdkwartier, of onder deze omstandigheden de worsteling voor Bel
fort moest worden aanvaard. Op den I5etl volgde het telegrafische
antwoord, dat het aannemen van den strijd beval, gelijk von Werder
reeds uit eigene beweging gedaan had. De afstand van Versailles tot
Montbéiiard bedraagt vijftig Duitsche mijlen; zonder telegraaf zou
Werder bezwaarlijk voor den twaalfden dag antwoord hebben kunnen
bekomen. Meermalen werden per telegraaf versterkingen en verplaat
singen van troepen aangevraagd bevolen en daarop per spoorweg be
werkstelligdzooals, bij voorbeeld, de verplaatsing van het 7r korps
uit het Noorden naar den omtrek van ChaJillon-sur-Seine.
Van bijzonder gewicht was de telegraaf voor de insluitingstroepen
om Metz en Parijs. Hunne telegrafische verbinding onderling en
met het hoofdkwartier maakte het mogelijk, bij alle groote uitvallen
tijdig de noodige versterkingen op de bedreigde punten aan te voe-
