296
Met dit doel heeft hij ondernomen de geschiedenis van den jong-
sten oorlog te schrijven, en men kon geen grootscher onderneming
onder de bescherming stellen van een edeler gevoel. Deze geschiedenis,
die niet minder dan tien deelen zal beslaan benevens de noodige
kaarten, zal iets meer worden dan een persoonlijk getuigenis van
dankbaarheid. Het zalzoo men mag oordeelen naar het begin een
schoon letterkundig gedenkstuk zijn, opgericht ter eere van de Ame-
rikaansche Republiek en van den gelukkigen uitslag harer verschrik
kelijke crisis. Twee deelen zijn reeds verschenenwij wenschen onze
lezers daarover te onderhouden.
Het eerste wordt geopend met eenige regels Voorberichtdie zeer
wijselijk voor Frankrijk de verplichting doen uitkomen, in dezen
oogenblik, waarin arbeidzaamheid en terugkeer in zich zeiven een
plicht zijn voor alle Franschen, geene enkele bladzijde der krijgsge
schiedenis van onzen tijd te verwaarloozenen het nut der bestudee-
riug van den oorlog in Amerika, zelfs na die, waarvan ons wereld
deel het tooneel is geweest in 1866 en 1870. Daarin heeft de ge
ëerde schrijver volkomen gelijk. Juist omdat het de militaire zaken
van de Nieuwe Wereld geminacht had, is Frankrijk onbesuisd ver
vallen in zijn Mexikaanschen veldtocht, die het verlamde in 1866 en
1867, en waaruit het geen enkel voordeel trok, zelfs niet eens eene
les van wijsheid in het regeeren. En ook, omdat het te veel mis
kend had, wat binnen de krijgskundige wereld voorviel, buiten maar
nabij zijne grensis Frankrijk zoo zeer op den achtergrond geschoven
door de Duitsche instellingen en krijgsverrichtingen.
En toch vloeide een groot deel der Pruisische overwinningen voort
uit de ondervinding van de Amerikaanschen oorlog, onder andere het
gebruik op groote schaal van de ver verwijderde verkenningen poin
tes) of raids der ruiterijvan de versterkte voorpostenvan de ver
schanste insluitingskampenvan de technische spoorweg- en telegraaf-
afdeelingende verbetering van het materieelenz., die zulk eene
beslissende rol speelden in den oorlog tegen Frankrijk. Buiten
tegenspraak is reeds in dit opzicht het werk van den Graaf van
Parijs nuttig voor zijne landgenooten. Voegen wij hierbij, dat de
vloeiende stijl, altijd klaar en gemakkelijk tevens, zelfs in moei
lijke technische beschrijvingen, er eene even aangename als leerrijke
lectuur van maakt. Enkele bladzijden bevatten nog iets beters. Ge
lukkige gedachten, onvermijdelijke vergelijkingen voeren den lezer in
de hoogste sferen der wijsbegeerte en der staatkunde. Van een een-
